رادیو پگاه آفتاب | قسمت ۵: تاکتیک‌های نگهداری و تعمیرات و چرخه نت

مباحث نگهداری و تعمیرات بطور خلاصه شامل تاکتیک‌ها، چرخه نت، سازمان نت، استراتژی‌های نت و سیاست‌های نت است.
که ما امروز تاکتیک‌های نگهداری و تعمیرات و چرخه مدیریت نت را مورد بررسی قرار میدهیم.

تاکتیک های نگهداری و تعمیرات

تکنیک ها یا همان فعالیت های نگهداری و تعمیرات به روش های مختلفی انجام می شوند. مثلا جهت رسوب زدایی رادیاتور ترانس برق به سه روش می توان عمل نمود:
۱- پس از وقوع خرابی آن را تمیز کنیم،
۲- به صورت دوره ای، مثلا هر شش ماه یکبار، رسوب زدایی کنیم،
۳- با استفاده از دستگاه فشار سنج، اختلاف فشار سیال در دو سمت ورودی و خروجی را اندازه گیری کرده، در صورت مشاهده اختلاف غیر استاندارد ، تمیزکاری رادیاتور را انجام دهیم.
روش‌هایی که بر اساس آنها تکنیک های نت برنامه ریزی و اجرا می‌شوند، تاکتیک های نگهداری و تعمیرات هستند که شامل:
۱) نت بعد از وقوع خرابی دستگاه ها (Breakdown Maintenance)BM
۲) نت پیشگیرانه (Preventive Maintenance)PM
• نت دوره ای (Periodic Maintenance)PM
• نت بر اساس میزان کارکرد (Time Based Maintenance)TBM
• نت پیش گویانه (Predictive Maintenance)PM
۳) نت اصلاحی (Corrective Maintenance or Maintainability Improvement)CM
۴) کاهش نیاز به نت (Maintenance Prevention)MP

۱. نت بعد از وقوع خرابی دستگاه

در این روش پس از وقوع یک خرابی و یا مشاهده نشانه هایی از عملکرد نامناسب دستگاه انجام فعالیت نت مناسب آغاز میشود
و این به معنی تعمیر دستگاه ها پس از خراب شدن و کاهش راندمان آنهاست.
این تاکتیک شامل اصطلاحات زیر نیز می‌شود:
I. نت بعداز وقوع خرابی Breakdown Maintenance
II. نت اضطراری Emergency Maintenance
III. نت واکنشی Reactive Maintenance
IV. کار تا وقوع خرابی Run To Failure
این روش برای آن دسته از خرابی ها که وقوع آنها بر وضعیت ایمنی تاثیر نداشته باشد، تولید متوقف نشود، ضایعاتی بوجود نیاید، هزینه تعمیر پایین باشد و قطعات یدکی به میزان کافی در دسترس باشد مورد استفاده قرار می گیرد.
در این تاکتیک (کار تا وقوع خرابی Run To Failure ) دو نوع تعمیرات مشاهده می‌شود:
۱) تعمیرات برنامه ریزی شده Planned Repairs: وقتی که هزینه تعمیر دستگاه پس از خرابی اقتصادی تر از پیشگیری آن باشد.
۲) تعمیرات برنامه ریزی نشده Unplanned Repair: بهتراست از وقوع آنها جلوگیری کرد چون عوارض زیر را در پی خواهد داشت:
i. تحقق برنامه تولید را به خطر انداخته
ii. کارها در هراس و اضطراب انجام می شود.
iii. در نتیجه توقف تولید،
iv. بروز ضایعات،
v. افزایش هزینه،
vi. طولانی شدن زمان تعمیر
vii. تولید نشدن به موقع محصولات
viii. انبارش وسیع قطعات یدکی
ix. و افزایش تعداد خرابی ها

۲. نت پیشگیرانه

لازمه داشتن تولید روان، جلوگیری از خرابی دستگاه است. این یک نت منظم مانند فعالیت های عادی روزانه نظیر نظافت، بازرسی های دوره ای و بازرسی های کلی و اساسی، روغن کاری و محکم کردن اتصالات است که منجر به حفظ سلامت دستگاه ها و عادی نگه داشتن شرایط میشود.
در سال ۱۹۵۱ که سال پدید آمدن این روش بود از آن به مدیریت سلامت ماشین Health Management تعبیر شده بود.
نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه خود به سه دسته تقسیم می شود:
۱. نت دوره ای یا نت منظم و پریودیک Periodic Maintenance: براساس بازرسی های منظم و مشاهدات بعمل آمده، با سرویس دهی سریع از وقوع خرابی هایی که قابل پیش بینی نیست جلوگیری می کنند. نام دیگر آن نگهداری و تعمیرات براساس زمان Time Based Maintenance می باشد.
اجرای برنامه نت دوره ای در کنار همه مزایای آن، معایبی نیز دارد که مهم ترین آنها:

• استهلاک اتصالات به دلیل باز و بسته شدن زیاد،
• احتمال بروز خطای انسانی در هنگام انجام کار،
• بروز احتمال خرابی در مدت زمان بین دوبار اجرای نت.

۲. نت براساس میزان کارکرد Usage Based Maintenance: در این روش فعالیتهای نت براساس میزان کارکرد ماشین آلات اجرا میشود و مزایا، معایب و کاربرد روش نت بر اساس آمار کارکرد مشابه روش نت دوره ای است.
۳. نت پیشگویانه Condition Based Maintenance: این نت شامل عیب یابی تجهیزات با استفاده از دستگاه های پیش بینی و پیشگویی خرابی هاست که شامل ذرات فرسایشی (یا همان آنالیز روغن)، آنالیز طیف فرکانسی (یا همان ارتعاش سنجی) برای مراقبت وضعیت و عیب‌یابی، حرارت سنجی (یا ترموگرافی)، آنالیز آلتراسونیک (یا صدا) است.

۳. نت اصلاحی

اقدامات و اصلاحات برای افزایش کارآیی دستگاه ها و کاهش تعمیرات پیشگیرانه است به نحوی که مانع از خراب شدن دستگاه ها، راحت تر شدن بازرسی ها و تضمین ایمنی می شود.در این روش بعد از به وجود آمدن علائمی از عیب که منجر به توقف تجهیز نشده است، برنامه ریزی خاصی صورت می گیرد تا در زمان مناسب، تجهیز رفع عیب شده و به حالت اولیه خود باز گردد.
در واقع، افرادی که از ماشین استفاده می کنند به ثبت و بازرسی های روزانه و جزئیات تمام خرابی ها، همچنین ارائه پیشنهاد اصلاحی می پردازند. در نتیجه متخصصین نت و طراحان ماشین ها قادر به مطالعه در زمینه تعمیر دستگاه و بهبود یا اصلاح طرح و سهولت نت می شوند. در نتیجه بهبود طرح، خراب نشدن دستگاه، بهبود ماشین و سهولت نت حاصل می شود.

۴. کاهش نیاز به نت (Maintenance Prevention)MP

پیش گیری از تعمیر و نگهداری، به کارگیری فن آوری بهبود یافته برای کاهش یا حذف بسیاری از اشکال فعالیت های تعمیر و نگهداری با حصول اطمینان از این امر است که طراحی تجهیزات، شیوه های تعمیر و نگهداری استاندارد را قادر می سازد تا سریع تر، ارزان تر و موثرتر انجام شوند.

چرخه مدیریت نت

امروزه بیش از هر زمانی دیگری نقش ابزارها و سیستم های مبتنی بر بهره‌وری پر رنگ تر و جدی‌تر شده است. نگهداری و تعمیرات مانند سایر سیستم ها ورودی، فرآیند، خروجی و بازخورد دارد.
برای بهبود مستمر سیستم نت، رفع مشکلات و ارتقای سطح مدیریت نت چرخه ای موثر باید طراحی شود تا در گردش عملیات و اطلاعات، اشکالات و نقاط ضعف سیستم توسط شاخص های مناسب نمایان شود و پس از تعیین راه حل های منطقی، اقدامات اصلاحی انجام پذیرند. یکی از این ابزارها چرخه نت SDCA می‌باشد.
چرخه نگهداری و تعمیرات برگرفته از چرخه کیفیت آقای دکتر دمینگ است. پویایی و بقا یک سیستم مدیریت نگهداری و تعمیرات به آن است که این چرخه نت کامل رعایت و کل سیستم، روش اجرایی، فرم‌ها و طرح‌ریزی فرآیندهای اجرایی آن مبتنی بر رعایت چرخه نت باشد.
اولین قدم در استقرار سیستم‌های نگهداری و تعمیرات درک چرخه و گردش کار نت SDCA است.

چرخه نگهداری و تعمیرات از چهار بخش کلی تشکیل شده است که عبارتند از:

1. استانداردسازی Standard (D)
2. اجرای برنامه‌ها Do (D)
3. کنترل نتایج Check (C)
4. اقدام اصلاحی یا تکمیل استانداردها Action (A)

۱. استانداردسازی

گام اول در دستیابی به نتایج مثبت در استقرار سیستمهای نت، داشتن یک برنامه استاندارد نت براساس نیاز و شرایط کارکرد ماشین است. مراحل استانداردسازی عبارت است از:

• جلوگیری از بروز فرسایش (انجام فعالیت‌هایی نظیر نظافت، آچارکشی، روان‌سازی اجزای ماشین‌آلات، روش‌های جلوگیری از خوردگی و …)
• اندازه گیری میزان فرسایش (شامل تکنیک‌های اندازه‌گیری و تعیین دامنه و میزان فرسایش تجهیزات)
• بازگردانیدن تجهیزات به شرایط اولیه (روش‌ها و زمان‌های لازم برای انجام عملیات تعمیرات)
• روش‌های انجام فعالیت‌های نت (شامل دستورالعمل‌ها، زمان‌های لازم برای انجام فعالیت‌های نت)

۲. اجرا

بخش دوم از چرخه نت، به اجرای برنامه های استاندارد نت تدوین شده اشاره دارد. برای این کار از چرخه PDCA کمک می گیرند که در صنعت به چرخه دمینگ معروف است. نحوه کار به ترتیب زیر است:
* برنامه ریزی (PLAN) : برنامه ریزی و زمان بندی اجرای برنامه ها،
* اجرا (DO) : اجرای برنا مه ها و ثبت گزارش ها،
* کنترل (CHECK) : نظارت و کنترل صحت اجرای برنامه های گزارش شده،
* اصلاح (ACTION) : اعلام موارد نقض و تایید نشده به مجریان برای رفع اشکالات.
نکته قابل توجه در این قسمت نحوه اجرای بند کنترل است. این قسمت از برنامه براساس نوع سیستم نت مورد استفاده در شرکت متفاوت است

۳. کنترل نتایج

این بخش از چرخه نت به کنترل نتایج حاصل از اجرای برنامه ها اشاره دارد. در این قسمت به کمک شاخص‌های نت، میزان اثربخش بودن اجرای برنامه ها مورد ارزیابی قرار می گیرد. مانند شاخص‌های؛ میانگین زمان بین دو خرابی MTBF، میانگین زمان مصرف شده جهت تعمیر MTTR، شاخص اثربخشی تجهیزات OEE، قابلیت دسترسی به ماشین‌آلات، نسبت کارایی ماشین‌آلات، قابلیت تعمیرپذیری، نسبت تعمیرات اضطراری و …

۴. اقدامات اصلاحی

براساس نتایج به دست آمده از محاسبه شاخص ها و در صورت روند نامناسب شاخص های نت، نسبت به عارضه یابی و تحلیل وضعیت اقدام خواهد شد. این بخش از چرخه نت علاوه بر تحلیل شاخصها، برای تحلیل خرابی های اضطراری نیز مورد استفاده قرار گرفته که نتایج آن منجر به اصلاح و یا تکمیل استاندارد نت ماشین آلات خواهد شد.