این پست سومین قسمت از مجموعه یادداشت‌های ما دربارهٔ شاخص های نگهداری و تعمیرات است. در این پست از هر آن‌چه که لازم است دربارهٔ شاخص متوسط زمان تعمیر (که با عنوان متوسط زمان تعمیر نیز خوانده می‌شود) یا شاخص MTTR (Mean Time to Repair) بدانیم صحبت خواهیم کرد. از نحوه محاسبه شاخص MTTR گرفته تا مزایای آن و چگونگی بهبود آن.
فهرست مطالب
شاخص متوسط زمان تعمیر یا شاخص MTTR چیست؟
این روزها همه‌چیز سریع شده است. خرید‌های آنلاین در کم‌تر از ۲۴ ساعت تحویل داده می‌شوند. کامپیوترها سفارش شما را در رستوران‌ها می‌گیرند تا شما بتوانید غذای خود را سریع‌تر دریافت و میل کنید. گرفتن بلیت پرواز با یک اپلیکیشن تلفن همراه تنها یک یا دو دقیقه طول می‌کشد.
بدیهی است که زمان در حوزهٔ نگهداری و تعمیرات هم مثل دیگر حوزه‌ها پدیده‌ای بسیار مهم به‌شمار می‌رود. مسالهٔ اهمیت زمان برای تیم‌های نگهداری و تعمیرات و تاسیسات تولید از مدت‌ها پیش مساله‌ای بسیار حیاتی است. به همین دلیل است که متوسط زمان تعمیر – شاخص MTTR یکی از ارزشمندترین و رایج‌ترین شاخص‌های نگهداری و تعمیرات است.
ممکن است ارتباط ضعیفی بین زمان پدیدار شدن یک خرابی در تجهیز و زمانی که تولید دوباره آغاز می‌شود وجود داشته باشد. در این‌صورت شاخص MTTR مثل یک زنگ خطر کار می‌کند، که به کمک آن می‌توان از بروز مشکلات بیشتر جلوگیری کرد.
متوسط زمان تعمیر روشی در عملیات نگهداری و تعمیرات است که به وسیلهٔ آن می‌توان سرعت واکنش به یک مشکل در تجهیزات و تعمیر آن را اندازه‌گیری کرد. شاخص MTTR متوسط زمان لازم برای تکمیل یک وظیفهٔ تعمیراتی در عملیات نگهداری و تعمیرات است. این شاخص از لحظهٔ تشخیص خرابی تا لحظه بازگشت تجهیز به روند تولید مورد سنجش قرار می‌گیرد. تحلیل MTTR دریچه‌ای برای بهبود فرایندهای نگهداشت و دستیابی به بهره‌وری بیشتر در سراسر سازمان باز می‌کند.
فرمول محاسبهٔ شاخص MTTR
شاخص MTTR با تقسیم کل زمان صرف شده تعمیراتی بر روی یک تجهیز در نگهداشت واکنشی بر تعداد دفعاتی که در یک دوره مشخص این تجهیز از کار افتاده است، محاسبه می‌شود. واحد محاسبهٔ شاخص MTTR اغلب بر اساس واحد «ساعت» است.
به عنوان مثال، ممکن است یکی از تجهیزات شما در طول فرایند تولید در سال گذشته شش بار خراب شده باشد. کل زمان صرف شده برای تعمیر دارایی در طول همهٔ شش‌بار خرابی، ۴۴ ساعت بوده است. در این حالت، محاسبه MTTR به این صورت خواهد بود:
شاخص متوسط زمان تعمیرات = ۴۴ ساعت زمان صرف شدهٔ تعمیراتی ÷ ۶ بار خرابی
شاخص متوسط زمان تعمیرات = ۴۴ ÷ ۶
شاخص متوسط زمان تعمیرات = ۷.۳۳ (هفت ساعت و ۳۳ دقیقه)
زمانی که متوسط زمان تعمیرات را محاسبه می‌کنید، مهم است که این زمان شامل زمان صرف‌شده برای تکمیل تمام عناصر دستور‌کار و فرایند تعمیر نیز باشد. این موارد به شرح زیر هستند:
- اطلاع‌رسانی به تکنسین‌ها
- تشخیص مشکل
- رفع مشکل
- خنک‌سازی تجهیز
- مونتاژ مجدد، ترازبندی و کالیبراسیون تجهیز
- اعمال تنظیمات، آزمایش و راه اندازی تجهیز برای تولید
نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که از فرمول محاسبهٔ شاخص متوسط زمان تعمیر در هنگام عملیات‌های نت بابرنامه (Planned Maintenance) یا خاموشی‌های برنامه‌ریزی‌شده مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.
همچنین هنگام محاسبهٔ شاخص MTTR دو نکتهٔ مهم دیگر را باید درنظر گرفت. اولی این که وظایف تعمیراتی باید به ترتیب ثابتی انجام شوند. و دوم این که اقدامات تعمیراتی توسط تکنسین‌هایی که به درستی آموزش‌دیده اند انجام شود.
بدیهی است که زمان مانند دیگر موضوعات در حوزهٔ نگهداری و تعمیرات هم پدیده‌ای بسیار مهم به‌شمار می‌رود. به همین دلیل است که متوسط زمان تعمیر – شاخص MTTR یکی از ارزشمندترین و رایج‌ترین شاخص‌های نگهداری و تعمیرات است.
استخراج یک معیار جهانی برای شاخص MTTR برای مقایسهٔ آن با وضعیت این شاخص در تاسیسات شما امری دشوار است. آن‌چه که به عنوان معیار جهانی شاخص MTTR در نظر گرفته می‌شود، به عوامل متعددی چون نوع دارایی‌ای که تحلیل می‌کنید، عمر آن، و میزان اهمیت آن برای تولید بستگی دارد. با این حال، به عنوان یک قاعده کلی، بهترین تیم‌های نگهداری و تعمیرات در جهان دارای زمان میانگین تا تعمیر کم‌تر از ۵ ساعت هستند.
از شاخص MTTR برای چه کارهایی استفاده کنیم؟
زمان میانگین تا تعمیر می‌تواند اطلاعات زیادی در مورد سلامت دارایی‌های یک سایت صنعتی و فرایندهای نگهداری و تعمیرات آن به شما بدهد. تجزیه و تحلیل شاخص MTTR امکان اتخاذ تصمیمات آگاهانه‌تر و داده‌محور و به حداکثر رساندن ظرفیت استفاده از منابع را می‌دهد.
۱. تصمیم‌گیری دربارهٔ تعمیر یا تعویض
با افزایش عمر تجهیزات، شاخص MTTR روند صعودی به خود می‌گیرد، به این معنی که تعمیر یک تجهیز در صورت خرابی زمان بیشتری را از تیم نگهداشت می‌گیرد. زمانی که این اتفاق می‌افتد، وقت آن است که تصمیم بگیرید که تعمیر دیگری انجام دهید یا تصمیم به تعویض قطعه‌ای بگیرید. زمانی که MTTR را محاسبه می‌کنید، قادر به اندازه‌گیری هزینه‌های آتی برای تجهیز موجود و هزینه‌ٔ عقب ماندن تولید به سبب خرابی آن تجهیز خواهید بود. مقایسه این هزینه‌ها با هزینه‌های یک ماشین یا قطعهٔ جدید آسان است، زیرا می‌توان با داده‌های قطعی انتخاب کرد که آیا تجهیز گران‌قیمتی را بخریم که با خرابی‌های کمتری روبرو شویم و تعمیر قطعات آن نیز آسان خواهد بود یا نه. با تمام این اطلاعات، می‌توانید تصمیماتی بگیرید منجر به صرفه‌جویی در هزینه‌های شما در حال حاضر و در بلند‌مدت شود.
۲. اصلاح فرایند دستور‌کار
محاسبه و پیگیری مستمر زمان میانگین تا تعمیر به شما این امکان را می‌دهد که مشکلات فرایند دستور‌کار خود را کشف کرده و سنجه‌هایی برای اصلاح آن‌ها تعیین کنید. اگر شاخص MTTR اعداد بالاتری را نشان دهد، به این معنی است که یک پیوند ضعیف بین زمانی که یک شکست مشاهده می‌شود و زمانی که تولید دوباره شروع می‌شود، وجود دارد. شاخص MTTR مثل یک زنگ خطر کار می‌کند، و می‌توان با استفاده از آن از بروز ناکارآمدی‌ها و مشکلات بیشتر جلوگیری کرد با این زنگ خطر می‌شود خلاء‌ها و مشکلاتی چون نحوه اطلاع‌رسانی خرابی به تکنسین‌ها، در دسترس بودن منابع تعمیر (مانند کتابچه‌‌های راهنما) ، یا سطح آموزش تیم در مورد یک تجهیز خاص را شناسایی کرد و سعی در برطرف ساختن آن‌ها نمود. شاخص MTTR این نقص‌ها را یکی پس از دیگری در جهت تقویت فرایند دستور‌کار‌ها به ما نشان می‌دهد.
۳. سازماندهی قطعات یدکی
در محاسبهٔ شاخص MTTR زمان انتظار برای تحویل قطعات درنظر گرفته نمی‌شود، اما دقایق و ساعاتی که صرف پیدا کردن قطعات یدکی شده است در آن لحاظ می‌شود. اگرچه ممکن است از بیرون پیدا کردن یک قطعه ساده و سریع به نظر برسد اما وقتی پای صحبت تیم‌های نگهداشت بنشینید متوجه خواهید شد که این کار چندان هم ساده نیست. بخش‌های مختلف انبار ممکن است با قطعاتی که لیبل و کد اشتباهی خورده‌اند، یا اشتباه جا‌گذاری شده‌اند و همین‌طور موجودی‌های از رده خارج در وضعیتی کاملاً به‌هم‌ریخته باشند. شاخص MTTRای با عدد بالا می‌تواند نشانه مدیریت نامناسب موجودی باشد که خود می‌تواند باعث تاخیر در عملیات تعمیر و تشدید نقص تجهیز شود. حداقل کاری که این شاخص در این دست مشکلات می‌تواند برای شما بکند این است که به شما بینش مورد نیاز برای بکارگیری یک سیستم بهتر برای قطعات یدکی‌تان را بدهد.
چگونه عدد شاخص MTTR را بهبود (کاهش) دهیم
MTTR تنها یک عدد است که یا در اکسل و یا در داشبورد‌ها و گزارش‌های نرم‌افزار نگهداری و تعمیرات به نمایش در‌می‌آید؛ مهم آن است که بررسی و تحلیل این شاخص منجر به تصمیم‌گیری‌های بهتر، اعمال تغییرات برای بهینه‌سازی و بهود عملکرد نگهداشت و تجهیزات شود. تجزیه و تحلیل میانگین زمان تعمیر قادر است به شما چشم‌اندازی از نقاط ضعف در تاسیسات و تجهیزات خود بدهد تا آن‌ها را به نقاط قوت خود تبدیل کنید، و از طریق آن به پاداشی چون کاهش خرابی‌ها و توقف‌ها و افزایش بهره‌وری دست یابید.
برای کاهش نمرهٔ شاخص MTTR ، باید هر دو متغیر موجود در فرمول محاسبهٔ شاخص را ارزیابی کرده و تلاش کنید هر دو را کاهش دهید. اگرچه از لحاظ ریاضی، کاهش تعداد تعمیرات به خودی خود باعث کاهش شاخص MTTR نمی‌شود (اگر کل زمان نگهداشت واکنشی – تعمیراتی ثابت بماند) اما در عمل، کاهش تعداد کل تعمیرات همیشه منجر به کاهش زمان صرف شده در نگهداشت تعمیراتی می‌شود.
۱. کاهش زمان کل نت واکنشی (تعمیراتی)
از لحظه‌ای که سوء عملکرد در دارایی تشخیص داده می‌شود، زمان کل نت واکنشی هم شروع می‌شود و این زمان فقط پس از رفع مشکل است که پایان می‌یابد. این موضوع ما را به اولین مشکل بزرگ‌مان می‌رساند: زمان زیادی بین نقص کشف شده و گزارش آن به یک تکنسین مناسب صرف می‌شود. در این‌صورت، پیاده‌سازی یک سیستم مدیریت نگهداشت کارآمدتر می‌تواند راه‌حل مشکل باشد. اگر تکنسین مشکلی دارد و به شکل فیزیکی در سازمان حضور ندارد، به دنبال همکاری باشید که بتواند از راه دور کمک‌هایی را ارائه دهد. همچنین باید آماده باشید تا کارمندان خود را برای انجام سریع بررسی‌ها آماده کنید.
به همین ترتیب، زمان تعمیر بیش از حد یک تجهیز هم ممکن است نشانهٔ هشداری برای جایگزینی قطعات خاصی باشد. اگر هزینه‌های تعمیر و کاهش بهره وری ایجاد شده در هنگام خرابی تجهیز را با هم ترکیب کنیم، به احتمال بسیار زیاد جایگزینی تجهیزات صرفه اقتصادی بیشتری خواهد داشت.
۲. کاهش تعداد اقدامات تعمیراتی
راه‌حل هر مشکلی پیش از هر چیز در تیم نگهداشت شما است. اگر یک اپراتور متوجه شود که یک ماشین یا تجهیز عملکرد ضعیفی نسبت به استاندارد‌های تعیین‌شده‌اش دارد، باید سریعاً با یک تکنسین تماس بگیریم. اقدام سریع می‌تواند از مشکلات جدی‌تر برای تجهیز و توقف کامل تولید جلوگیری کند. در موارد اضطراری، مدیر عملیات فنی باید در دسترس باشد تا سریع واکنش نشان دهد و پروتکل‌های تعیین‌شده را به همراه تیم خود مرور و بررسی کند.
تقریباً همه تجهیزات نیاز به بازنگری و بازرسی‌های دوره‌ای دارند. در مورد ماشین‌آلات سنگین، توصیه اکید بر تعویض منظم بعضی از اجزای مکانیکی (اغلب به صورت سالانه) است. چیزی که ممکن است هنوز از آن اطلاع نداشته باشید این است که می توانید برخی از اعلانات و هشدار‌ها را با کمک ویژگی‌های نرم‌افزارهای نگهداری و تعمیرات از جمله نرم افزار نگهداری و تعمیرات پگاه آفتاب خودکار کنید و اطمینان حاصل کنید که همه تعمیرات سر موعد مقرر خود انجام می‌شود. امکانی که باعث کاهش تعداد دفعات تعمیر خواهد شد.
۳. استانداردسازی و تنظیم دقیق فرایند‌ها
وقتی صحبت از فرایندهای نگهداری و تعمیرات به میان می‌آید هیچ چیزی به اندازهٔ جزئیات اهمیت ندارد. از آنجا که شاخص MTTR تحت تأثیر کوچکترین عمل‌ها (یا بی‌عملی‌ها) قرار می‌گیرد، بسیار مهم است که هر مرحله از فعالیت تعمیراتی به روشنی برای همه افراد درگیر در این فرایند، از جمله اپراتورها، تکنسین‌ها، مدیران موجودی و دیگرا نفرات درگیر مشخص شود.
به عنوان مثال، اپراتورها ممکن است یک دستور کار را تکمیل کنند اما آیا آن‌ها قالبی مشخص که تضمین‌کنندهٔ تکمیل جامع اطلاعات و پایداری آن هست را در اختیار دارند؟ همچنین تکنسین‌ها ممکن است لیست کاری برای تعمیر داشته باشند، اما آیا دستورالعمل‌های تعمیراتی به اندازه کافی کامل هستند؟ آیا مشخصات دقیق و یا اندازه‌گیری‌ها به صورت دقیق مشخص شده‌اند؟ بهبود شاخص MTTR به معنای نگاه کردن به تمام این عناصر و توجه به این نکته است که چه چیزی را می‌توان به خوبی تنظیم کرد. نتیجه چنین رویکردی دستورالعمل‌های استانداردی خواهد بود که کیفیت استانداردی از کار و نتایج را به دنبال خود دارد.
۴. دسترسی‌پذیری بیشتر منابع
در فرایند تعمیر، زمانی که تکنسین‌ها زمان خود را صرف کاوش در تاریخچهٔ دارایی، دفترچه‌های راهنمای تجهیز، فرایندهای استاندارد عملیات (SOP)، نمودار‌ها و دیگر اسناد کلیدی می‌کنند، به میان آوردن مشکلات غیرضروری تنها باعث بالاتر رفتن عدد شاخص MTTR می‌شود. یک راه ساده برای جلوگیری از این مشکلات و موانع کوچک غیرضروری این است که منابع مورد نیاز تیم نگهداشت را همیشه در دسترس آن‌ها قرار دهید. رفت و برگشت مدام به دفتر برای یافتن چیزی، تلاش برای پیدا کردن پرونده‌های گم‌شده، و تلاش برای فهم اسناد قدیمی همه از مواردی هستند که موجب اتلاف وقت و انرژی تیم نگهداشت می‌شود. در عوض می‌توان تمام این دردسرها، که اغلب ناشی از استفاده از فایل‌های فیزیکی و دستی انجام دادن کارها است، را با دیجیتالی کردن پرونده‌ها و فایل‌ها پایان داد، تا تیم نگهداشت همیشه به اطلاعات و منابع لازم خود تنها با یک کلیک دسترسی داشته باشد. در فضای دیجیتال نگهداری و تعمیرات را می‌توان سریع‌تر پیش برد و عدد شاخص MTTR را با افزایش بهره‌وری نیروها کاهش داد.
۵. ایجاد کدهای خرابی و استفاده از آن‌ها
اگر شما ندانید منبع ایجاد مشکل در یک تجهیز یا دارایی چیست، تکنسین‌ها هم قادر نخواهند بود آن را تعمیر کنند. هر چه زمان بیشتری طول بکشد تا منبع خرابی مشخص شود، شاخص MTTR بدتر خواهد شد. راه‌حل، آسان‌تر کردن تشخیص یک مشکل است. بهترین راه برای انجام این کار از طریق کدهای شکست یا خرابی است.
کدهای خرابی راهی برای سازماندهی و لیست کردن رایج‌ترین دلایل خرابی هستند تا بتوان به وسیلهٔ آن مشکل مربوطه را به یک تکنیسین ارجاع داد. تعیین دلیل خرابی یک تجهیز بدون کدهای خرابی می‌تواند سخت شود چون در این صورت باید اقدام به آزمون و خطاهایی وقت‌گیر نمود. استفاده از کدهای خرابی، مانع این تلاش‌های بیهوده و بی‌حاصل خواهد شد و به شما این امکان را می‌دهد که کار را سریع‌تر انجام دهید.
ایجاد پایه‌ای برای موفقیت با شاخص MTTR
اگر نگهداشت را مسابقه‌ای برای رسیدن از نقطه آ به نقطه ب فرض کنیم، اندازه‌گیری زمان میانگین تا تعمیر به شما نقشه راهی برای اجتناب از ترافیک و رسیدن سریع‌تر، بهتر و ایمن‌تر به خط پایان می‌دهد. یک MTTR سالم به این معناست که تکنیسین‌های شما به خوبی آموزش‌دیده‌اند، موجودی به خوبی مدیریت می‌شود و نت با برنامهٔ شما طبق اهداف پیش‌بینی شده پیش می‌رود. شاخص MTTR به شما این بینش را می‌دهد که مسائل و مشکلات مخفی و ناشناخته در فرایندهای نگهداری و تعمیرات خود را کشف کنید تا بتوانید با پی بردن به ظرفیت نهایی آن‌ها زمان کمتری را صرف حل مشکلات کرده و بر روی تولید محصولات با کیفیت تمرکز کنید.
قسمت اول شاخص‌های نگهداری و تعمیرات: شاخص MTBF | شاخص میانگین زمان بین خرابی‌ها
قسمت دوم شاخص‌های نگهداری و تعمیرات: شاخص اثربخشی کلی تجهیزات (شاخص OEE)
