فهرست مطالب
نگهداری و تعمیرات اضطراری – نت اضطراری چیست؟
نگهداری و تعمیرات اضطراری که به عنوان نت خرابی نیز شناخته میشود، نوعی از نگهداشت است که زمانی اجرا میشود، که یک دارایی یا یک قطعه از تجهیزات دچار مشکل یا تغییر غیر منتظرهای، که منجر به تهدید فوری سلامتی و ایمنی یا آسیب جدی به اموال، شود.
موارد اضطراری تقریبا همیشه بدون اخطار قبلی رخ میدهند، بنابراین نت اضطراری قابل برنامهریزی نیست، اما هر استراتژی نگهداشتی باید شامل برنامههایی برای رسیدگی به موارد اضطراری در زمانهای لازم باشد.
انواع نگهداری و تعمیرات اضطراری
تمایز بین انواع نگهداری و تعمیرات اضطراری مستلزم تفکیک بین یک وضعیت واقعاً اضطراری (به معنای نیاز فوری به فعالیتی از نگهداری و تعمیرات) و کارهای فوریای است، که در بالای لیست اقدامات نگهداشت برنامهریزیشده برای فردا قرار دارند، است.
تفاوت بین نگهداری و تعمیرات اضطراری (یا واکنشی) ونت پیشگیرانه برنامهریزی شده در این است که اجرای نت پیشگیرانه احتمال خرابی و نقص تجهیزات را کاهش میدهد. نت پیشگیرانه این کار را با حفظ تجهیزات در شرایط کاری خوب انجام میدهد تا فرایندها با احتمال زیادی بهطور کارآمد و مؤثر اجرا شوند. بدون چنین فرایندهایی، احتمال وقوع شرایط اضطراری بیشتر است.
اجرای نگهداری و تعمیرات فوری (Urgent maintenance) را میتوان موکول به ساعات اداری عادی کرد و با این کار در هزینههای ناشی از اضافهکاری و تعمیرات باعجله صرفه جویی کرد. اما مشکلات مرتبط با نت اضطراری و تعمیرات مربوط به آن به دلیل نقص یا خرابی کامل یک سیستم یا قطعهای ضروری از تجهیزات رخ میدهد که اقدامات تعمیراتی را باید در اسرع وقت و در سریعترین زمان ممکن انجام داد.
در صنایع مختلف، موارد اضطراری میتواند شامل موارد زیر باشد:
- نقص سیستم تهویه هوا
- ترکیدگی لوله
- پارگی تسمهها و شلنگها
- گیرپاژ موتورها
- مشکلات شدید الکتریکی
- خرابی تجهیزات
- نشت گاز
چنین مواردی به این خاطر اضطراری قلمداد میشوند چون میتوانند ایمنی کارکنان و مشتریان را تحتتاثیر قرار دهند.
نگهداری و تعمیرات چه زمانی نگهداری و تعمیرات اضطراری محسوب میشود؟
نت اضطراری اغلب با انواع دیگر تعمیرات برنامهریزینشده اشتباه گرفته میشود. متداولترین اختلاطها بین نگهداری و تعمیرات اضطراری، نگهداری و تعمیرات واکنشی و نت کارکرد تا خرابی (Run to Failure) رخ میدهد. شباهتهای زیادی بین هر سهٔ این نگهداشتها وجود دارد، بنابراین به راحتی میتوان فهمید که چرا آنها در بسیاری مواقع با یکدیگر اشتباه گرفته میشوند. با این حال، چند تفاوت کلیدی بین آنها وجود دارد که هر یک را منحصر به فرد میکند.
نت واکنشی (Reactive maintenance) زمانی رخ میدهد که خرابی به طور غیرمنتظره و بدون هیچ برنامهٔ قبلی برای جلوگیری یا رفع آن اتفاق بیفتد. تفاوت بین نت واکنشی و اضطراری در زمان و فوریت تعمیرات نهفته است. نگهداری و تعمیرات واکنشی زمانی آغاز میشود که تجهیزات با مشکل خرابی در سطوح مختلف نگهداشتی آن، از هر نوع (نه فقط خرابی کامل) مواجه میشوند و این مشکل میتواند در مورد هر نوع دارایی فیزیکی و تجهیزاتی (نه فقط آنهایی که بزرگترین خطر را برای تولید یا ایمنی دارند) اتفاق بیفتد.
نت کارکرد تا خرابی (Run to Failure)، انتخاب عمدی تیم نگهداشت است که اجازه میدهد تجهیز یا قطعهای از تجهیزات تجهیزات تا زمانی که خراب شود به کار خود ادامه دهد. و این در حالی است که هیچ کاری برای جلوگیری از خرابی انجام نمیشود (درست مانند نگهداری و تعمیرات اضطراری و واکنشی) و این روش، برخلاف نت اضطراری و واکنشی انتخابی است که از قبل انجام شده است. نت کارکرد تا خرابی نوعی استراتژی نت است که معمولاً برای داراییهای فیزیکی غیر حیاتیای استفاده میشود که سریع و آسان تعمیر شده، طول عمر کوتاهی دارند یا برای تعمیر طراحی نشدهاند.
نمونههایی از نگهداری و تعمیرات اضطراری
سه سناریوی متداول وجود دارد که به دنبال آن معمولاً نگهداری و تعمیرات اضطراری فعال میشود:
۱. هنگامی که یک مشکل مرتبط با نگهداشت که سلامت و ایمنی را تهدید میکند، مشاهده میشود. به عنوان مثال زمانی که در نزدیکی یک سیستم الکتریکی آب بالا میآید، یا حفاظهای محافظ در دستگاهی با قطعات متحرک خطرناک از کار می افتند.
۲. هنگامی که نقصها و ایرادات جدی تجهیز یا قطعهای از تجهیز باعث از کار افتادن کامل یک تجهیز حیاتی مرتبط با تولید شده و آن خرابی فوراً تولید یا ایمنی را تحت تأثیر قرار میدهد.
۳. هنگامی که سیستمها برای جلوگیری از خرابی سیستمهای متصل دیگر خاموش میشوند، مانند زمانی که بخشهایی از شبکه برق برای جلوگیری از خرابیهای دومینووار در سراسر شبکه بزرگتر خاموش میشوند.
تفاوت بین نگهداری و تعمیرات اضطراری و نت واکنشی
یک عامل متمایز بین نت اضطراری و واکنشی نحوهٔ تشخیص وضعیتهای اضطراری است. ایدهآل این است که موارد اضطراری توسط حسگرهای متصل به تجهیزات و اعلان مواردی از قبیل نشتی یا داغ شدن بیش از حد تجهیز مشخص شوند. در حالی که در نت واکنشی تشخیص موارد مختلف برعهدهٔ افراد و اعضای تیم نگهداشت است. به عنوان مثال، در نگهداشت بناهای مسکونی اغلب اوقات به سختی تمایز میان نگهداری و تعمیرات اضطراری و موارد فوری اما غیر اضطراری درک میشود. نشت گاز و ترکیدگی لولهها قطعا حوادثی از جنس وضعیتهای اضطراری هستند.
و این در حالی است که نشتی مختصر لوله آب، خراب شدن سیستم تهویه و یا قطع شدن آب داغ وضعیتهایی اضطراری نیستند و در این موارد اجرای یک برنامه نگهداری و تعمیرات واکنشی مورد نیاز است.
تفاوت کلیدی در زمان رخ دادن اتفاق و میزان فوریت تعمیرات مورد نیاز است. شبیه به نگهداری و تعمیرات کارکرد تا خرابی (Run to Failure)، نت واکنشی (Reactive) دقیقا همان چیزی است که از نامش به نظر میرسد. اتفاق غیرمنتظرهای برای یک تجهیز یا یکی از ماشینآلات میافتد و شما باید نسبت به برطرف کردن مشکل واکنش نشان دهید. هیچ برنامه نت پیشگیرانهای هم وجود ندارد، اما با این حال چنین مواردی به عنوان یک وضعیت اضطراری در نظر گرفته نمیشود. سازمانها استراتژی نت واکنشی را زمانی اتخاذ میکنند که تعمیر تجهیز یا قطعه آسان باشد یا آن تجهیز برای عملیات اصلی کسبوکار حیاتی نباشد و یا خرابی آن برای کسی خطر ایجاد نکند.
تفاوت بین نگهداری و تعمیرات اضطراری و نت پیشگیرانه
نت پیشگیرانه همانطور که از نامش مشخص است میتواند از حوادث اضطراری جلوگیری کند. همانطور که استراتژیهای نگهداشتی چون نگهداری و تعمیرات اقتضایی (condition-based maintenance)، نگهداری و تعمیرات پیشبینانه، یا برنامههای نت تجویزی (prescriptive maintenance) نیز میتوانند این کار را انجام دهند. استراتژیهای نت برنامهریزی و زمانبندیشده به شکلی پیشگیرانه مسائل و مشکلات را شناسایی میکنند و فرایندهایی را برای تعمیر دارایی قبل از وقوع خرابی کامل ایجاد میکنند.
برای موثر ساختن این استراتژیها، برنامه نگهداری و تعمیرات شما باید شامل آموزش نیز باشد؛ تا اطمینان حاصل شود که کارگران تفاوت بین نگهداری و تعمیرات فوری (urgent)و اضطراری (emergency)را درک میکنند. تهیه و اجرای برنامههای نگهداشت پیشگیرانه میتواند بسیاری از تعمیرات اضطراری را کاهش دهد.
چگونه متوجه وقوع یک وضعیت اضطراری شویم؟
هنگام ارزیابی یک نقص در داراییهای فیزیکی و تجهیزات، مهم است که به سرعت تصمیم بگیرید که آیا تعمیر واجد شرایط نگهداری اضطراری است یا خیر. از گردش کار زیر به عنوان الگویی برای ارزیابی و پاسخگویی به شرایط نت اضطراری استفاده کنید.
مرحله ۱: رخ دادن حادثه
پس از وقوع حادثهای که نیاز به اجرای نت واکنشی دارد، اولین قدم مشخص کردن این موضوع است که آیا نقص بهوجود آمده در تجهیز مربوط به نت اضطراری میشود یا خیر. اگر موضوع از اولویت بالایی برخوردار است اما مستقیماً اموال یا ایمنی افراد و سازمان را تهدید نمیکند، موضوع در دستهٔ موارد نگهداری و تعمیرات اضطراری نمیگنجد و میتوان این موارد را در نگهداری و تعمیرات با اولویت بالا تعریف کرد تا در اولین فرصت برای تعمیرات یا رفع مشکل برنامهریزی کنید.
مرحله ۲: اعلان هشدار به تکنیسین اختصاصدادهشده
اگر مشکل به وجود آمده با توجه به توضیحات مرحلهٔ ۱ مربوط به نگهداری و تعمیرات اضطراری است، فوراً به یک تکنسین در تیم خود که برای رسیدگی به این مشکل به خصوص آموزش دیده است، هشدار اعلان بفرستید. برای اینکه این فرایند تا حد امکان آسان شود، باید از قبل کمی زمان بگذارید و تکنسین های مورد نظر هر مشکل را برای موارد اضطراری احتمالی شناسایی کنید. همچنین باید در نظر داشته باشید که از اعضای تیم اضطراری دربارهٔ کار در ساعات غیر کاری و در شرایط اضطراری توضیحات کافی را داده باشید و رضایت آنها را جلب کنید.
مرحله ۳: ارزیابی شیوهنامه و برنامه نگهداری و تعمیرات اضطراری
با تکنسین تخصیصدادهشدهٔ خود، برنامه نت اضطراری خود را مرور کنید و سعی کنید مشکل را در سریعترین زمان ممکن حل کنید.
مرحله ۴: اجرای نگهداری و تعمیرات اضطراری در اسرع وقت
نت اضطراری را تا جایی که میتوانید سریع انجام دهید. سرعت در این کار شاید به معنای استفاده از یک راه حل موقت باشد تا زمانی که بتوانید با یک متخصص ماهر برای رفع دائمی مشکل تماس بگیرید. هر اقدامی بهتر از این است که اجازه دهید یک وضعیت اضطراری مرتبط با نگهداشت پس از تشخیص و اعلان همچنان غیرقابل کنترل باقی بماند.
مرحله ۵: پیگیری وضعیت تجهیز و تحلیل عملکرد آن
پس از متوقف ساختن مشکل اولیه و حل و فصل وضعیت اضطراری بهوجودآمده، باید به پیگیری خود ادامه دهید و کاملی از عملکرد تجهیزی که وضعیتی اضطراری برایش حادث شده بوده بود، انجام دهید. سعی کنید بفهمید چه چیزی باعث بروز مشکل شده است و مشکلات اساسی را که ممکن است باعث به وجود آمدن وضعیت اضطراری دیگری شوند جستجو کنید. تجهیزات دیگری که از نظر سن و فرسودگی مشابه تجهیز مشکلدار هستند، را بررسی کنید تا مطمئن شوید که در شرف حادث شدن یک وضعیت اضطراری دیگر مرتبط با عملیات نگهداشت نیستید.
مرحله ۶: انجام فعالیتهای تکمیلی نگهداشتی در صورت نیاز
اگر پیگیریهای شما در مرحلهٔ قبل نشان داد که نکاتی برای بهبود وجود دارد، از این فرصت برای برنامهریزی تعمیرات واکنشی و پیشگیرانه بیشتر استفاده کنید تا تجهیزات خود را در بهترین وضعیت خود نگه دارید.
مرحله ۷: بازگرداندن تجهیز به کارکرد عادی
پس از رفع کامل وضعیت نگهداری و تعمیرات اضطراری، به استفاده عادی از تجهیز ادامه دهید. اگر تیم شما وضعیت اضطراری را به خوبی مدیریت کرد، باید به خودتان تبریک بگویید. اگر اقدامات شما میتوانست بهتر پیش برود، از این تجربه به عنوان یک تجربه برای بررسی پروتکلها و برنامههای نت اضطراری خود و راه اندازی سیستمهایی بهتر برای مقابله با شرایط اضطراری در آینده استفاده کنید.
چگونه با شرایط نت اضطراری کنار بیاییم؟
هیچکس هرگز نمیخواهد در وضعیتی قرار بگیرید که در آن با نگهداری و تعمیرات اضطراری سر و کار داشته باشد. با این حال، اگر این اتفاق بیفتد، مهم است که برنامهای برای مقابله با شرایط اضطراری داشته باشیم.
همیشه اولویت باید با سلامت و ایمنی باشد و هر گونه فعالیتی از تیم نگهداشت تضمینبخش ایمنی و سلامت باشند. زمانی که کاملاً مشخص است که کارگران در معرض خطری فوری نیستند، فهرستی از اقدامات که به شکل دقیق و با جزئیات تهیه شده است باید به راحتی در دسترس متخصصان تیم نگهداشت قرار بگیرد تا آنها بتوانند با کمک آن فهرست اقدامات به سرعت، به طور موثر و ایمن، خرابی تجهیز را برطرف کنند. چک لیست نت اضطراری باید از ساختار زیر پیروی کند:
- ۱. ایمنی
- ۲. تمیزی
- ۳. تنظیم بودن
- ۴. بازرسی
- ۵. بازپرسازی
- ۶. جایگزینی
- ۷. بازسازی
- ۸. ایمنی
پس از شناسایی علت خرابی، مهم است که با تکنیک تحلیل علل ریشهای (RCA) علت اصلی خرابی را بیابید تا مشخص شود چه چیزی اشتباه رخ داده است و چه راههایی برای رفع مشکل وجود دارد تا احتمال تکرار آن تا حد امکان کاهش یابد.
الزامات برنامه نگهداری و تعمیرات اضطراری
۱٫ طرحها و تیمهای کاربردی نت اضطراری که به خوبی بلوغ رسیدهاند، وقتی تجهیز یا قطعهای از تجهیزات آسیب دیده یا خراب میشوند وارد عمل میشوند. پس از بهتر شدن شرایط اضطراری، تیم نت اضطراری در صورت لزوم، با کنترل هزینهها و کارشناسانی که تجهیزات را بهتر میشناسند، کار بر روی تجهیزات آسیبدیده را برنامهریزی میکند.
۲٫ تیم نت اضطراری ریسک آینده و تأثیر خرابی را برای ایجاد یک برنامه اقدام اصلاحی را ارزیابی میکند.
۳٫ مهمتر از همه، تیم نت اضطراری باید اطمینان حاصل کند که کارکنان و مشتریان در شرایط ایمنی به سر میبرند. بسته به شدت مشکل، ایجاد موانع ایمنی، خاموشسازی تجهیز و تخلیه تاسیسات ممکن است ضروری باشد.
آنچه اغلب پس از یک وضعیت نگهداری و تعمیرات اضطراری آشکار میشود این است که یک برنامه نتپیشگیرانه برای جلوگیری از حوادث اضطراری آینده مهم است. برنامههای نت پیشگیرانه از توقفهای پرهزینهٔ تجهیزات جلوگیری میکند، کارایی و اثربخشی سازمانی را افزایش میدهد و مهمتر از همه، انواع تهدیدات که میتواند سلامت و ایمنی افراد را تحت تاثیر خود قرار دهد و یا موجب آسیب به اموال سازمان شود را کاهش میدهد.
نت اضطراری در مقایسه با نگهداری و تعمیرات با اولویت بالا
هنگامی که یک نقص با اولویت بالا رخ میدهد، ممکن است به دلیل اضطرابی که بر مدیری نگهداشت و تیم نگهداشت وارد میشود، مشکل نقص با اولویت بالا به مثابهٔ یک وضعیت اضطراری احساس شود. اما هر موقعیت پرفشاری نباید به عنوان یک وضعیت اضطراری در نظر گرفته شود.
جدول زیر به شما کمک میکند تشخیص دهید که آیا نقص تجهیز و قطعهٔ شما یک مورد اضطراری است یا صرفاً مشکلی است که باید آن را در بالای اولیوتهای برنامهٔ نت معمول خود قرار دهید.
۴ استراتژی برای کاهش رخدادهای مرتبط با نگهداری و تعمیرات اضطراری
همیشه در مدیریت تاسیسات، تجهیزات و نگهداری و تعمیرات مقداری ریسک وجود خواهد داشت و این به ماهیت موضوع برمیگردد. با این حال، روشها و راههای مطمئنی نیز وجود دارد که میتوان بهوسیلهٔ آنها احتمال پیش آمدن وضعیت نگهداری و تعمیرات اضطراری را کاهش داد. به برخی از این روشها در ادامه اشاره کردهایم:
نگهداری و تعمیرات روتین
نگهداشت روتین به هر گونه از کارها و وظایف در حیطهٔ نگهداری و تعمیرات اطلاق میشود که به طور منظم و مبتنی بر بر فواصل زمانی مشخص انجام میشوند تا از کارکرد درست تجهیزات اطمینان حاصل شود. اقدامات نگهداشت روتین فرصتهایی را برای چک و بررسی منظم تجهیزات و به طور کلی داراییهای فیزیکی شما ایجاد میکند و به تیم شما این اجازه را میدهد که نسبت به پیش رفتن مورد انتظار عملیات تعریفشدهٔ هر دارایی اطمینان کسب کند.
نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه
پس از انجام نگهداری و تعمیرات روتین، نقش اصلی در جلوگیری از پیش آمدن وضعیت نت اضطراری را اجرای استراتژی نت پیشگیرانه بازی میکند. نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه عبارت است از بازرسیهای منظم، برنامهریزی شده و زمانمند و وظایفی که روی داراییهایی فیزیکی و تجهیزات انجام میشود تا اطمینان حاصل شود که آنها مطابق انتظار تولیدگر کار میکنند. کارهای سادهای چون روغن کاری تجهیزات، تنظیم زنجیرها و تسمهها، و انجام بازرسیهای منظم از تجهیزات در نت پیشگیرانه میتواند در کاهش خطر به وجود آمدن یک وضعیت اضطراری برای تیم نگهداشت کمک زیادی کند.
با این حال، یکی از مواردی که باید در اجرای نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه در نظر گرفت، نسبت بهینه نت پیشگیرانه به تعمیرات واکنشی (Reactive Maintenance) و نگهداری و تعمیرات اضطراری است. در یک نقطه خاص، بیشتر کردن فعالیتهای نت پیشگیرانه باعث تحمیل هزینههای اضافی به کل ماموریت نگهداشت میشود بدون این که باعث کاهش هزینههای مربوط به نت واکنشی و اضطراری شود. نمودار زیر این پدیده را به تصویر میکشد:
در ابتدا، هزینه اضافی برای نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه مستقیماً به کاهش هزینههای نگهداری و تعمیرات اضطراری میانجامد. اما در یک نقطه خاص، هزینههای نت اضطراری با افزایش هزینه های نگهداری پیشگیرانه دیگر کاهش نمییابد و تقریبا ثابت میماند و یا به اندازهٔ افزایش هزینههای نت پیشگیرانه کاهش نمییابد.
هنگامی که یک برنامه نگهداری و تعمیرات روتین مؤثر وجود دارد، یکی از اعضای تیم باید از همان ابتدا متوجه عملکرد معیوب تجهیزات شود. این به شما فرصتی می دهد تا نت پیشگیرانه را اجرایی کنید و قبل از وقوع یک وضعیت اضطراری در حوزهٔ نگهداشت تجهیزات مداخله کنید.
نت پیشگویانه (نت پیشبینانه) Predictive Maintenance
نگهداری و تعمیرات پیشبینانه یا پیشگویانه مانند برادر بزرگتر، پیشرفتهتر و بالغتر نت پیشگیرانه است. نت پیشبینانه یکی از استراتژیهای نگهداری و تعمیرات است که در آن از نرمافزار برای تجزیه و تحلیل دادهها و پیشبینی زمان انجام اقدامات مختلف نگهداشت روی تجهیزات استفاده میشود.
نرم افزار نگهداری و تعمیرات به طور مداوم با استفاده از حسگرهای مختلف، عملکرد تجهیزات و سلامت ماشینآلات سازمان را کنترل میکند و این قدرت پیشبینی به شما و تیم نگهداشتتان اعطاء میکند. سپس نرم افزار به شما هشدار میدهد که تجهیزات با توجه به دادههای استخراجشده از حسگرها و دیگر دادههای تاریخچهای تجهیزات در شرف خرابی هستند و با این کار به شما اجازه میدهد که قبل از وقوع یک وضعیت اضطراری، اقدامات لازم مربوط به نگهداری و تعمیرات را انجام دهید.
استفاده از نرم افزارهای نگهداری و تعمیراتی که مجهز به امکانات تحلیل و پیشبینی هستند، یک استراتژی با تکنولوژی بالا و تبعاً با هزینه زیاد به شمار میرود که بیشتر مناسب تاسیسات تولیدی با تجهیزات گران قیمت و با ارزش است.
استفاده از نرم افزار نگهداری و تعمیرات
مهم نیست که کدام استراتژی نت، از نت روتین و پیشگیرانه گرفته تا نت پیشبینانه، برای تاسیسات شما مناسبتر به نظر میرسد، در هر صورت استفاده از یک نرم افزار مدیریت نگهداری و تعمیرات (CMMS) ابزاری عالی برای مدیریت عملیات نگهداری و تعمیرات شما خواهد بود. نرم افزار CMMS به شما کمک میکند داراییهای فیزیکی خود را مدام پایش کرده و با برنامهریزی عملیات نگهداشت خود، کمتر در شرایط نگهداری و تعمیرات اضطراری قرار بگیرید.
جمعبندی
از بین انواع نگهداری و تعمیرات، نت اضطراری یکی از اشکالی است که آرزو میکنید هرگز به آن نیاز نداشته باشید. خوشبختانه، یک برنامه نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه کارآمد و در کنار آن دیجیتالی ساختن فرایند مدیریت نگهداشت با نرم افزار نگهداری و تعمیرات به شما کمک میکند از شرایط اضطراری دور بمانید و خطر انجام تقلای دیوانهوار برای تعمیر یک دارایی را کاهش دهید.