پیشرفت دسترسی و مدیریت تجهیزات عامل مهمی در تحقق هدف هر کسبوکاری، در کسب درآمد بیشتر است. با هموارسازی مسیر بکارگیری ابزارهای دیجیتالی، فرایند مدیریت چرخه عمر تجهیز پیشرفت بیشتری خواهد داشت.
کسبوکارها میتوانند چرخه عمر هر تجهیز را با راهکارهایی مانند مانند نرم افزار نگهداری و تعمیرات که مجهز به ماژول مدیریت تجهیزات است، ارزیابی و تحلیل کنند. راهکارهایی که در نهایت به صاحبان کسب و کار کمک می‌کند تا تصمیمات بهتری در خصوص تأمین و تدارکات تجهیزات بگیرند، کارایی تجهیزات را به حداکثر برسانند و هزینه‌های بیاهمیت و هزینه‌های نگهداشت را کاهش دهند.
فهرست مطالب
چرخه عمر تجهیز چیست؟
چرخه عمر تجهیز، رویکردی استراتژیک و تحلیلی در راستای مدیریت تجهیزات (دارایی‌های فیزیکی) یک کسبوکار است که معمولا با یک سیستم دقیق جمعآوری داده‌ها، مانند سیستم مدیریت تجهیزات قابل اجرا است. چرخه عمر تجهیز دارای چند مرحله است.
اگرچه تأمین تجهیز معمولاً اولین مرحله از چرخه عمر تجهیز است، اما در واقع این چرخه با برنامه‌ریزی آغاز می‌شود. ابتدا باید تجهیز شناسایی شود و این فرایند با توجه به عمر مفید تجهیز تا اسقاط شدن آن ادامه پیدا می‌کند
هر تجهیزی دارای چرخه عمری است که به ۴ مرحله کلیدی خلاصه می‌شود:
۱- برنامه‌ریزی
۲- تأمین
۳- بهره‌برداری و نگهداشت
۴- اسقاط
تجهیز شما، چه یک دستگاه اسپرسو‌ساز در یک کافی شاپ یا یک دستگاه تراش CNC در یک واحد تولیدی باشد، چرخه عمر دارایی‌های درآمدی( revenue-citric assets) خود را ارزیابی کنید. با مدیریت موفقیتآمیز چرخه عمر تجهیز، کسبوکارها میتوانند میزان اهمیت تجهیزات را با عوامل مختلفی مانند هزینه، قایلیت اطمینان و کارایی، تعیین کنند.
چرخه عمر یک تجهیز
علت اهمیت چرخه عمر تجهیز
همه کسبوکارها فارغ از نوع صنعت یا میزان عملکردشان به تجهیزات ثابت خود متکی هستند. هر تجهیزی چرخه عمر مخصوص به خود دارد؛ از جمله دورهی عمر مفید تجهیز در اوج عملکردش. اما پس از فرسودگی اجتتاب ناپذیز تجهیز، عمر عملیاتی بهینه آن کاهش مییابد و نیاز به نگهداری دارد تا زمانی که هزینه‌های نگهداشت از قیمت جایگزینی فراتر رود.
اسقاط شدن یک تجهیز می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد از جمله: میزان استفاده تیم تولید از تجهیز ، یا روش استفاده از تجهیز و یا حتی میزان اثربخشی برنامه نگهداشت اعمال‌شده بر آن تجهیز.
با پیاده‌سازی موفقیتآمیز مدیریت چرخه عمر تجهیز (به اختصار LCAM)، کسبوکارها میتوانند قبل از هرگونه برنامه‌ریزی برای نگهداشت تجهیز و جایگزینی آن، زمان رسیدن یک تجهیز به اوج عملکرد بهینه‌اش را ارزیابی و تعیین کنند و مشخص سازند که چه مدتی از عمر مفید آن تجهیز باقی مانده است.
با بکار بستن رویکرد داده محور در مدیریت چرخه عمر تجهیز، کسب و کارها میتوانند تا حد امکان از تجهیزات خود بهره ببرند.
از جمله قابلیتهای دیگر مدیریت چرخه عمر تجهیز :
- محاسبه هزینه استهلاک تجهیز
- ایجاد استراتژیهای نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه
- مشخص کردن نقش تجهیز در عملیات‌ها
- اطمینان از رعایت استانداردهای نظارتی
- محاسبه هزینه تأمین و جایگزینی
- یکپارچه‌سازی تجهیزات (داراییها) در سیستمهای ردیابی تجهیز
چهار مرحله چرخه عمر تجهیز
اگرچه سازمان و ساختار چرخه عمر تجهیز ممکن است بین کسبوکارها متفاوت باشد، اما به طور کلی به ۴ مرحله اصلی تقسیم می‌شود.
۱- برنامه‌ریزی
برنامه‌ریزی کمک می‌کند تا با توجه به ارزیابی تجهیزات موجود، الزامات مورد نیاز یک تجهیز را تعیین کنیم. بنابراین این کار با وجود یک سیستمی مدیریتی صورت می‌پذیرد که گرایش‌ها و ترند‌ها و داده ها را تجزیه و تحلیل کند. این سیستم مدیریتی به تصمیمگیرندگان اجازه میدهد تا نیاز به تجهیزات را شناسایی کنند و اینکه ببینند چه ارزشی می توانند به عملیات‌ها اضافه کنند.
این مرحله اول از چرخه عمر تجهیز برای همه ذینفعان، از تیمهای مالی گرفته تا اپراتورها اهمیت دارد. و باعث خواهد شد تا تجهیزات متناسب با نیاز کسبوکار، پشتیبان عملکرد کسبوکار و کسب درآمد خریداری می‌شوند.
۲- تأمین
پس از شناسایی تجهیز، مرحله بعدی خرید آن است. در واقع آن تجهیز به درستی تجزیه و تحلیل شده و به عنوان یک منبع بسیار مورد نیاز برای بهبود عملکرد کسبوکار شناخته شده است.
در مرحله قبلی (مرحله برنامه‌ریزی) برای هر تجهیز بودجه مشخصی در نظر گرفته شده است. در نهایت، هنگامی که تجهیز (دارایی) تامین و به کار گرفته شد، می‌توان آن را به کمک یک سیستم مدیریت دارایی، در طول چرخه عمرش ردیابی کرد.
این مرحله همچنین بر جنبه مالی تامین تجهیز متمرکز خواهد بود که در چارچوب بودجه مشخصی است که در مرحله برنامه‌ریزی تعیین شده است.
بیشتر سیستمهای مدیریتی مدرن روز شامل راهکارهای ردیابی تجهیزات مانند GPS ، برچسب RFID و برچسب های بارکد دار هستند.
۳- بهره‌برداری و نگهداشت
پس از نصب تجهیز ، مرحله بعدی بهره‌برداری و نگهداشت تجهیز است؛ که طولانی‌ترین مرحله چرخه عمر تجهیز است. این مرحله نشان‌دهنده کاربرد و مدیریت دارایی است که شامل هرگونه نگهداری و تعمیراتی می‌شود که ممکن است مورد نیاز باشد.
از آنجایی که تجهیزات در نهایت برای استفاده مورد نظر خود راه‌اندازی می‌شود، در این مرحله تجهیز در حال بهبود عملکرد، کمک به کسب درآمد و همچنین ارتقاء، اصلاح قطعات، مجوزها و ممیزیهاست.
در طول عملیات، برای یافتن هر گونه مشکل عملکردی، که ممکن است به طور غیرمنتظره ایجاد شود، یک تجهیز یا دارایی به طور منظم نظارت و بررسی می‌شود. و این زمانی است که نگهداری و تعمیرات شروع به تبدیل شدن به یک اتفاق عادی می‌شود.
با بالا رفتن عمر تجهیز ، فرسودگی و خرابی آن بیشتر می‌شود و برای طولانی شدن عمر و ارزش آن تجهیز میبایست نگهداری و تعمیرات منظمی بر روی آن اعمال کرد.
استراتژیهای نگهداشت می‌تواند بین کسبوکارها متفاوت باشد. بعضی شرکت رویکرد واکنشی را ترجیح می‌دهند، درحالی که بعضی دیگر رویکرد نگهداشت پیشبینانه یا نگهداشت پیشگیرانه را برمی‌گزینند.
اما هر استراتژی نگهداشتی شامل موارد زیر است:
- کاستن از خرابی تجهیزات
- کم شدن هزینه‌های تعمیرات اورژانسی
- افزایش آپ‌تایم یا آماده‌بکاری تجهیزات
- طولانی شدن عمر مورد انتظار تجهیز
با مشخص کردن نواحی قابل بهبود، عملیات کارآمد نگهداشت می‌تواند حتی به بهبود تجهیز حتی بهتر از سطح عملکرد اولیه‌اش کمک کند.
۴- اسقاط
سرانجام، تجهیزات با پایان عمر مفید خود یا از کار می‌افتند و یا به فروش میرسند یا تغییر کاربری داده می‌شوند، یا دور انداخته می شوند و یا بازیافت می‌شوند.
اگرچه در این مرحله، یک تجهیز ارزش تجاری ندارد، اما برای اینکه به محیط زیست آسیب نرسد ممکن است نیاز به از بین بردن آن باشد. این فرایند حتی می تواند شامل از بین بردن قطعه قطعه یک تجهیز یا پاک کردن آن از داده ها باشد.
با این حال، اگر هنوز نیاز به عملیاتی برای این نوع تجهیز وجود داشته باشد، جایگزینی برای آن از قبل برنامه‌ریزی شده است و چرخه عمر تجهیز می‌تواند دوباره آغاز شود.
زمانی که با اسقاط و جایگزینی تجهیزات روبهرو شدیم برای از کنار گذاشتن آن تجهیز گزینه‌های مختلفی وجود دارد:
- آیا می‌توان آن تجهیز را به شرکت دیگری فروخت؟
- آیا می‌توان قطعات تجهیز را به یک شرکت بازسازی‌کنندهٔ قطعات فروخت؟
- آیا محدودیت‌های زیست محیطی خاصی برای از بین بردن تجهیز وجود دارد؟
- · آیا برای حذف تجهیز، هزینه‌های اضافی وجود دارد؟
همه سوالات بالا در حین اتمام عمر تجهیز باید در نظر گرفته شود.
پس از اسقاط دارایی، چرخه خودش تکرار می‌شود. به مرحله اول برمی‌گردد و شروع به برنامه‌ریزی برای جایگزینی آن تجهیز می‌کند.
شرح مدیریت چرخه عمر تجهیز
فرض اساسی مدیریت چرخه عمر تجهیز، گسترش قابلیت استفاده از تجهیزات خود تا حد امکان و بدون از دست دادن عملکردی است. از جمله الزامات این فرایند برنامه‌ریزی و مدیریت مناسب است.
یک مدیریت چرخه عمر دارایی عالی بر ۴ اصل استوار است. این موارد شامل ارزیابیهای اولیه و مداوم موقعیتها، جمعآوری داده از تجهیزات، ایجاد طرح پیشنهادی و یکپارچگی تمام تجهیزات در چرخه مدیریت تجهیز است.
نمیتوان گفت این یک فرایند ۴ مرحله ای است چرا که همه مراحل آن را می‌توان با ترتیب مختلفی انجام داد. قبل از ارزیابی وضعیت، برنامههای پیشنهادی و آزمایشات الزامی است. ممکن است در ابتدا به جمعآوری داده‌ها بپردازید تا ثابت کنید که روش‌های شما نیاز به ارزیابی دارد. برخلاف طرح ۴ مرحله‌ای چرخه عمر تجهیز (برنامه‌ریزی، تأمین، بهره‌برداری و نگهداشت، اسقاط) که شرط بر ترتیب است، مراحل این طرح می‌تواند به هر ترتیبی صورت گیرد.
ارزیابی وضعیت
طی ارزیابیهای مختلف، مهم است که در وهله اول روی تجهیزات مورد نظر تمرکز کنید. در این مرحله با افرادی مشورت کنید که به بهترین نحو ممکن تجهیزات را می‌شناسند، به بررسی مدارک یا پرونده‌های دیجیتالی‌ای که این تجهیزات را ردیابی کرده‌اند، بپردازید و سایر منابع اصلی که ممکن است داده‌ها و اطلاعاتی مربوط به تجهیز مورد نظر را به شما ارائه دهند را مورد بررسی قرار دهید.
این‌جا دیگر زمان توجه به کارمندان، مدیریت، تولید یا هر عامل دیگری نیست مگر اینکه تاثیر مستقیم بر چرخه عمر تجهیز شما داشته باشد. به ویژه وقت آن نیست که روی موضوعاتی مانند آموزش ضعیف، نیروی کار کافی یا بیش از از حد و مشکلات مربوط به نیروی انسانی تمرکز کنید.
از جمله نواحی‌ای که باید روی آن تمرکز داشته باشید عبارتند از:
- سوابق گذشته
- عملیات کنونی
- تجربه و دانش پرسنل
- تجهیزات رقبا (در صورت موجود بودن اطلاعات)
- ارزش فعلی بازار و پیش‌بینی شده
- و سایر معیارها و محاسبات
جمع آوری داده جهت اثبات یا رد فرضیه
کلان داده‌ها (big data) یعنی داشتن اطلاعات کامل در هر زمینه و در لحظه. کلان داده می‌تواند ایدههای شما را در موررد آنچه در حال رخ دادن است و چگونگی حل آن با اطمینان نسبتاً کاملی اثبات یا رد کند. بنابراین چرا بسیاری از شرکت‌ها برای ارتباط دادن تجهیزات‌شان به دارایی‌های دیگر خود، زیرساختها و دیگر استراتژیهای کلی از کلان داده استفاده نمیکنند؟
در بسیاری از موارد تجهیزات به صورت جزیره‌ای (Siloing) از هم جدا افتاده‌اند. به ندرت همه تجهیزات با هم کار می کنند، و زمانی که این کار را انجام می دهند، به طور کلی تجهیزات به‌روزتر یا فناورانه‌ای هستند که با موارد مشابه ارتباط برقرار می‌کنند. قطعات بزرگ ماشینآلات، ابزارآلات، ماشین های خط مونتاژ و سایر تجهیزات مشابه تقریباً هرگز به هم متصل نمی شوند. پاسخ کوتاه برای این موضوع این است که در برخی موارد، جمع آوری، ذخیره و تجزیه و تحلیل دادههایی که این تجهیزات ارائه می‌دهند بسیار دشوار است و در اکثر موارد به طور کلی دشوار است.
گاهی اوقات جمعآوری داده‌های با کیفیت دشوار است اما ارزش تقلا کردن را دارد. با اینکه بعضی شرکت‌ها این سرمایهگذاری را پیش نمیگیرند، اما جمعآآاآلبیوری داده مطمئنترین راه اثبات یا رد فرضیههای مرتبط با تجهیز است. برای نشان دادن مسیر و کشف مشکلات مختلف روش‌های دیگری کارساز است، اما داده ها حاوی پاسخ هستند. به همین دلیل، داده جزء جداییناپذیر مدیریت چرخه عمر تجهیز است.
ارائه و پیاده‌سازی طرح‌ها و آزمایش‌ها
اگر شرکتی از قبل برنامهای برای مدیریت چرخه عمر تجهیزات خود نداشته باشد، ممکن است با مشکلات قابل توجهی روبرو شود، به ویژه در صورتی که برنامه‌ها و آزمایش‌ها اصلاً برنامه‌ریزی شده نباشند و فقط خود به خودی اتفاق بیفتند.
یادآوری: همیشه برنامه ای وجود دارد که ممکن است در جریانش نباشید.
در این شرایط بهترین راه این است که با سیاست‌ها و شیوه‌های موجود شرکت شروع کنید. چه چیزی در حال حاضر وجود دارد؟ چه چیزی می‌تواند بهتر باشد؟ آیا سیاست‌های شما نیاز به بروزرسانی دارد؟ آیا شرکت شما برای پیشرفت در آینده نیاز به سرمایهگذاری خاصی دارد؟
گاهی طی این فرایند، شرکت‌ها متوجه نیاز به بروزرسانی و از نونویسی راهکارهایشان در اجرای برنامه یا فرایندهایشان می‌شوند. با اینکه ممکن است این مورد خارج از زمان برنامه‌ریزی شده باشد، اما سرمایهگذاری ارزشمندی در راستای پاسخ به سوالات فوق است.
این سؤالات آغازگر ارائه پیشنهاد برنامه‌ها و آزمایشات جدید است تا مدیریت چرخه عمر تجهیز شما را بهینهسازی کند.
یکپارچه‌سازی تمام تجهیزات
حال برنامه پیشنهادی خود را بر تمام تجهیزات خود به روشی به هم پیوسته و سازمانیافته پیاده‌سازی کنید. این‌جا است که یک سیستم CMMS ( سیستم نگهداری و تمعیرات) می‌تواند تمام داده‌های ورودی شما را بگیرد و خروجی مهم‌تری برای شما بسازد.
این مرحله یکی از مهم‌ترین سنگ بناهای مدیریت چرخه عمر تجهیزات است. موفقیت اعمال یک برنامه یکپارچه بین تمام تجهیزات به شدت وابسته به تمام مراحل قبل از پیاده‌سازی است.
اهمیت چرخه عمر تجهیز
چرا اصلا چرخه عمر تجهیز اهمیت دارد؟ چرا شرکت ها به طور خاص برنامه مدیریت تجهیزات و چرخه عمر آن تجهیزات را پیاده‌سازی می‌کنند؟ چه نوع بازده سرمایه گذاری به همراه دارد؟ و چرخه عمر تجهیز (اگرچه کامل نیست) چرا سالهاست به عنوان ایده‌ای مناسب به کار گرفته می‌شود و آیا نیاز به بروزرسانی ندارد؟
اینها همه سؤالاتی کاملاً منطقی هستند که شرکت‌ها هنگام بررسی یا در نظر گرفتن هرگونه تغییر قابل توجه زیرساختی باید با آن روبرو شوند.
در این حالت، دلایل را می توان در سه پارامتر خلاصه کرد: آزاد کردن منابع ، تمرکز بر قابلیت اطمینان و خرابی تحت تاثیر شرایط تجهیز.
۱. آزاد کردن منابع
تجهیزات بزرگ میتوانند بخش زیادی از منابع شرکت را تماماً مصرف کنند. پول، زمان کارمندان، زمان پیمانکار و موارد دیگر از جمله مواردی هستند که ممکن است توسط تجهیزاتی که مدام خراب می‌شوند یا از کار می‌افتند، بلعیده شوند.
هرچه کارمندان کمتری با تجهیزات بزرگتر و با ارزشتری کار کنند، زمان بیشتری برای انجام آن کار، مورد نیاز است. و در مواردی که کارمندان قادر به انجام کار نباشند، چندان نیازی به استخدام پیمانکار برای کار با ماشین آلات نخواهد بود.
۲. تمرکز بر قابلیت اطمینان
با توجه به نیاز هر کسب و کار، هریک از انواع مختلف نگهداشت در موفقیت آن کسب و کار نقش دارند. با این حال ، همه کسبوکارها میتوانند از قابلیت اطمینان بیشتر بهره مند شوند که در بهبود عملکرد و سلامت تجهیزات کارساز است.
با تمرکز بر چرخه‌های عمر تجهیز خود، به طور خودکار به سمت نگهداری و تعمیرات مبتنی بر قابلیت اطمینان (reliability-centered maintenance) تغییر موقعیت می‌دهید. به طور کلی نگهداری و تعمیرات مبتنی بر قابلیت اطمینان (RCM)، به مجموع خروجی تجهیز و دارایی و اثرات آن بر کسبوکار مربوط می شود. با وجود این که افزایش قابلیت اطمینان هدف تمام انواع نگهداری و تعمیرات است اما نگهداری و تعمیرات مبتنی بر قابلیت اطمینان (RCM) سریع‌ترین راه را برای افزایش قابلیت اطمینان کل فراهم می‌کند.
۳. خرابی تحت تاثیر شرایط تجهیز
خرابی (شکست) اجتناب ناپذیر است. با این حال خرابیهای غیرمنتظره را می‌توان به حداقل رساند. همچنین می‌توان با توجه به شرایط تجهیز برنامه‌ریزی کرد
دو نوع نگهداشت حول محور خرابی وجود دارد: نگهداشت واکنشی و نگهداشت پیشگیرانه. باید مشخص کنید که تجهیزات شما با کدام استراتژی نگهداشت روبرو خواهند شد.
تمرکز مدیریت چرخه عمر تجهیز بر نگهداری و تعمیرات بهره ور فراگیر (TPM) تجهیزات است.
شکست‌ها و توقف‌های غیرمنتظره و برنامه‌ریزی‌نشده تجهیزات با توجه به ماهیت آنها، ضرباتی راهبردی به تجهیز و عملیات کسبوکار وارد می‌کند. و هنگامی که از چرخه عمر تجهیز استفاده می‌کنید، اولویت را بر جلوگیری از شکست قبل از شروع آن قرار می‌دهید.
بهروش‌های چرخه عمر تجهیز
برای تقویت چرخه عمر تجهیز، با بهروش‌هایی (Best Practice) که شرکت‌ها طی سالها استفاده کرده‌اند آشنا شوید.
در ادامه به بررسی سه مورد از این بهروش‌ها می‌پردازیم:
- ارزیابی روش‌های فعلی خود
- کشف مسیرهای بهبود
- بررسی سیاست‌های خود
ارزیابی روش‌های فعلی خود
ابتدا شیوه های فعلی خود را ارزیابی کنید و ببینید که چگونه می‌توان عملکرد بهتری داشت. مشکلات رایج را بیابید. نظرات کارمندان را درمورد تجهیزات و شیوه‌های به کار گرفته جویا شوید و ببینید عامل خرابی کجاست؟ بزرگترین خرابی و بزرگترین دستاوردها را پیدا کنید و به این سوال پاسخ دهید که آیا زیرساختهای مورد نیاز خود در دسترس است و یا سیستم شما منسوخ‌شده و دیگر کارآ نیست.
کشف مسیرهای بهبود
بعد از ارزیابی روش‌های فعلی خود، میتوانید ببینید که جایی برای بهبود وجود دارد. همچنین دادههایی برای تهیه نسخه پشتیبان از تغییرات لازم و تهیه مستندات پیشنهاد و اجرای آن در دست خواهید داشت.
بررسی سیاست‌ها و خط مشی‌های خود
در آخر، سیاست‌ها و خط‌مشی‌های خود را بررسی کنید و ببینید که این خط‌مشی‌ها آیا رشد شما را محدود می‌کنند یا خیر؟ آیا این خط‌مشی‌ها منسوخ شده اند؟ آیا آنها شما را از پیشرفتهای مورد نیاز خود باز میدارند؟ چرا از ابتدا وجود داشته‌اند و آیا به بروزرسانی نیاز دارند؟
بسیاری از شرکت‌ها پیشرفتی ندارند چرا که سیاست های کسبوکاریشان مانع پیشرفت می‌شود.
اجازه ندهید که خط مشیهایتان بر شما حاکم شوند، به خصوص آن سیاست‌ها و خط مشی‌هایی که خود شرکت به دست خود اجرا کرده است.
مترجم: شهره خشکباری
