نگهداری و تعمیرات مبتنی بر وضعیت (CBM) یا نگهداری و تعمیرات اقتضایی یکی از استراتژی‌های نگهداری و تعمیرات است که در آن شرایط یک تجهیز در لحظه کنترل می‌شود تا مشخص شود که چه نوع اقداماتِ نگهداشتی باید صورت بپذیرد.
نگهداری و تعمیرات مبتنی بر وضعیت (CBM) یا نگهداری و تعمیرات اقتضایی یکی از استراتژی‌های نگهداری و تعمیرات است که در آن شرایط یک تجهیز در لحظه کنترل می‌شود تا مشخص شود که چه نوع اقداماتِ نگهداشتی باید صورت بپذیرد.
فهرست مطالب
نگهداری و تعمیرات مبتنی بر وضعیت / نت اقتضایی / CBM چیست؟
نگهداری و تعمیرات مبتنی بر وضعیت (CBM) یا نگهداری و تعمیرات اقتضایی یکی از استراتژی‌های نگهداری و تعمیرات است که در آن شرایط یک تجهیز در لحظه کنترل می‌شود تا مشخص شود که چه نوع اقداماتِ نگهداشتی باید صورت بپذیرد. بر خلاف نت پیشگیرانه، که در آن از مواردی چون نگهداشت تقویمی و ابزارهای دیگر برای برنامه‌ریزی و زمان‌مند ساختن اقدامات نگهداری و تعمیرات استفاده می‌شود، نگهداری و تعمیرات مبتنی بر وضعیت تنها زمانی انجام می‌شود که شاخص‌های در لحظه عملکرد تجهیز، بی‌نظمی‌ها یا نشانه‌های کاهش عملکرد را نشان دهند.
هدف از نگهداری و تعمیرات اقتضایی CBM، نظارت مستمر بر دارایی‌ها برای شناسایی خرابی‌های قریب‌الوقوع است، که به‌وسیلهٔ آن می‌توان اقدامات نگهداری و تعمیرات را پیش از وقوع خرابی به‌طور پیشگیرانه برنامه‌ریزی کرد. ایده اصلی نت اقتضایی این است که این نظارت بلادرنگ و لحظه‌ای قبل از وقوع خرابی یا کاهش عملکرد تجهیز به زیر سطح بهینه، به تیم‌های نگهداشت زمان کافی را برای اقدامات پیشگیرانه می‌دهد.
تفاوت نت پیشگیرانه و نت اقتضایی
استفاده از حسگرها رایج‌ترین روشی هستند که داده‌های لحظه‌ای تجهیز برای تجزیه و تحلیل جمع‌آوری می‌کند. به عنوان مثال، حس‌گرهایی را می‌توان بر روی یک قطعه از تجهیزات دوّار برای نظارت بر لرزش آن نصب کرد. با گذشت زمان که اجزای متحرک تجهیز تنزل کارکردی دارند و کم کم از حد نرمال کارکرد خود خارج می‌شوند، ارتعاش افزایش می‌یابد که این موضوع توسط حسگرها ثبت می‌شود و به تیم نگهداشت منتقل می‌گردد. حس‌گرهای نصب شده را می‌توان از پیش تنظیم کرد تا در صورت رسیدن ارتعاشات به حد تعیین شده به تیم نگهداشت هشدار دهند.
اگرچه نگهداری و تعمیرات مبتنی بر وضعیت را می‌توان در اکثر تجهیزات استفاده کرد، اما این تجهیزات باید از شاخصه‌های خاصی برخوردار باشند تا CBM موثر واقع شود. اول از همه باید یک شرایط (وضعیت تجهیز) قابل نظارت وجود داشته باشد. به عبارت دیگر، اگر عملکرد دستگاه را نتوان اندازه‌گیری کرد، چگونه می‌توان متوجه شد که آیا تغییری در عملکرد تجهیز وجود داشته است یا خیر؟ همچنین باید بتوان تغییرات عملکرد تجهیز را به اندازه کافی از قبل مشاهده نمود، بنابراین نگهداری و تعمیرات می‌تواند قبل از خرابی تجهیز یا کاهش کارکرد آن انجام شود.
بحرانی بودن و درجه اهمیت تجهیز یکی دیگر از معیارهایی است که باید قبل از استفاده از نگهداری و تعمیرات مبتنی بر شرایط در نظر داشته باشید. در نت اقتضایی بیشترین بازگشت سرمایه را می‌توان در بکارگیری آن بر روی حیاتی‌ترین دارایی‌های سازمان دریافت کرد. انجام یک تجزیه و تحلیل بحرانیت برای رتبه بندی قطعاتی از تجهیزات که احتمال خرابی آنها بیشتر است و تأثیری که خرابی بر عملکرد شما خواهد داشت، یک مرحله حیاتی قبل از انجام نگهداری و تعمیرات مبتنی بر وضعیت است. مهم است که تجهیزات را از درجه بحرانیت بالا به پایین در نت اقتضایی درگیر سازید.
در نهایت، نگهداری و تعمیرات مبتنی بر وضعیت تنها به اندازه فرایند‌ها و سیستم‌های مورد استفاده برای تجزیه و تحلیل داده‌ها موثر است. تیم‌های نگهداشت باید بتوانند داده‌های عملکرد تجهیز را جمع‌آوری کرده و آنها را به درستی تجزیه و تحلیل کنند تا بر اساس نتایج، تصمیمات هوشمندانه و به موقع بگیرند.
نرم افزار نگهداری و تعمیرات پگاه آفتاب
گردش‌کار نت مبتنی بر وضعیت / CBM
گردش کار نت مبتنی بر وضعیت (CBM) از ساده تا پیچیده متغیر است. با این حال، اکثر صنایع از مدلی مشابه پیروی می‌کنند که بر جمع‌آوری داده‌ها ، پیش‌بینی عملکرد تجهیزات و اقدامات اصلاحی تأکید دارد.
گردش‌کار CBM
همانطور که در تصویر بالا نمایش داده شده است، نظارت فعال بر روی دارایی (تجهیز)، قطعه‌ای از تجهیز یا زیرمجموعه‌ای از تجهیز، زمان بهینه برای انجام نگهداری و تعمیرات را تعیین می‌کند. ارزیابی تجهیزات از بازرسی‌های بصری ساده گرفته تا بازرسی‌های اتومات پیچیده ممکن است با استفاده از ابزارها و روشهای نظارت بر وضعیت تجهیز متفاوت باشد.
مزایای نگهداری و تعمیرات مبتنی بر وضعیت CBM
استفاده از نگهداری و تعمیرات مبتنی بر وضعیت بر روی دارایی‌ها، به ویژه در محیطی با تولید فشرده و تجهیزات سنگین، مزایای متعددی دارد. در ادامه به چند مورد از مزایای عمده‌ای که می‌توان با بکارگیری CBM به دست آورد اشاره کرده‌ایم:
- پیش‌بینی و رفع خرابی قبل از وقوع آن بسیار آسان‌تر است، به این معنی که نت اقتضایی می‌تواند به کاهش زمان توقف برنامه‌ریزی‌نشده و ساعات کار کارکنان و در عین حال افزایش توان عملیاتی کمک کند.
- زمان بین اقدامات نگهداشت افزایش می‌یابد زیرا تعمیرات فقط بر اساس نیاز انجام می‌شود. این موضوع به معنای زمان خرابی کمتر، کاهش بار کاری و هزینه‌های کمتر است. احتمال ایجاد اختلال در تولید کاهش می‌یابد زیرا نت اقتضایی معمولاً در زمانی که تجهیزات در حال کار هستند انجام می‌شود و معمولاً در این استراتژی نت برای بازرسی نیازی به خاموش شدن تجهیزات نیست.
- اگر خرابی غیرمنتظره‌ای رخ دهد، استفاده از CBM می‌تواند منجر به تشخیص سریعتر مشکل شود و در نتیجه هزینه خرابی‌ها را کاهش دهد.
- از آنجایی که نگهداری و تعمیرات مبتنی بر وضعیت (CBM) یک سیستم هشدار اولیه برای خرابی تجهیزات ارائه می‌دهد، می‌توانید موجودی قطعات را به شکل بسیار موثرتری کنترل کنید و به قطعات یدکی اضطراری زیادی نیاز پیدا نکنید.
- پاسخ به یک خرابی برنامه‌ریزی نشده یکی از پرخطرترین وظایف تکنسین نگهداری و تعمیرات است. نگهداری و تعمیرات مبتنی بر شرایط با کاهش احتمال خرابی تجهیزات، محل کار ایمن تری ایجاد می‌کند.
- افراط در انجام فعالیت‌های نگهداری و تعمیراتی می تواند باعث خراب شدن سریعتر تجهیزات شود. نت اقتضایی (CBM) به تجویز مقدار بهینه نگهداشت برای یک تجهیز کمک می‌کند و احتمال آسیب جانبی به اجزای آن را کاهش می‌دهد.
مزایای CBM
انواع نگهداری و تعمیرات مبتنی بر وضعیت
یکی از بزرگترین مزایای نگهداری و تعمیرات مبتنی بر وضعیت این است که یک استراتژی غیر‌تهاجمی است، به این معنی که داده‌های لحظه‌ای تجهیز در حالی که تجهیز همچنان در حال کار است بدون تنظیم نحوه عملکرد آن جمع‌آوری می‌شود. می‌توانید انتخاب کنید که داده‌های عملکردی را در فواصل زمانی معین یا به طور مداوم از طریق ابزارهایی مانند حسگرها، بازرسی‌های بصری یا آزمایش‌های برنامه‌ریزی‌شده جمع‌آوری کنید. در ادامه نگاهی به برخی از رایج‌ترین انواع شیوه‌های نظارت بر شرایط مورد استفاده در نت اقتضایی می‌اندازیم.
انواع نگهداشت مبتنی بر وضعیت
آنالیز ارتعاش:
تحلیل ارتعاش به عنوان فرایندی برای اندازه‌گیری میزان ارتعاش و فرکانس ماشین آلات و استفاده از این‌گونه اطلاعات برای تجزیه و تحلیل سلامت تجهیزات و ماشین‌ها و اجزای آنها تعریف می‌شود. تجزیه و تحلیل ارتعاش می‌تواند به شناسایی مشکلاتی مانند عدم تعادل، خرابی بلبرینگ‌ها، شلی و لقی مکانیکی، رزونانس، خمیدگی شفت‌ها و مواردی این‌چنینی کمک کند.
یک مثال ساده از تحلیل ارتعاش ممکن است به این صورت باشد: تصور کنید یک فن صنعتی دارید. حالا یکی از پره‌های فن را خارج کنید و آن را روشن کنید. همانطور که انتظار می‌رود، فن به دلیل نامتعادل بودن پروانهٔ فن شروع به لرزیدن می‌کند. این نیروی نامتعادل یک بار در هر چرخش فن اتفاق می‌افتد و سیگنال‌های ارتعاشی بیشتری تولید می‌کند. همچنین ممکن است یک یاتاقان آسیب دیده داشته باشید که باعث شود یکی از غلتک‌های یاتاقان هر بار که با آب تماس دارد باعث ایجاد لرزش شود. بنابراین، اگر سه غلتک یاتاقان در هر دور به سطح برخورد کند، سیگنال ارتعاشی سه برابر را مشاهده خواهید کرد.
دمانگاری مادون قرمز:
دمانگاری مادون قرمز به فرایند استفاده از یک تصویرگر حرارتی برای تشخیص تشعشعات وارده از یک جسم، تبدیل آن به دما و نمایش تصویری از توزیع دما در زمان واقعی اطلاق می‌شود. تصاویر دمانگاری مادون قرمز که اغلب با یک تصویر مرجع برای مقایسه استفاده می‌شوند، می‌توانند با وضوح و به راحتی نشان دهند که یک تجهیز بیش از حد گرم شده است. دمانگاری مادون قرمز برای نظارت بر شرایط الکتریکی و مکانیکی موتورها، بازرسی بلبرینگ‌ها و بررسی عایق‌های نسوز و همچنین برای بررسی سطوح گاز ومایعات استفاده می‌شود.
ابزارهای مادون قرمز شامل دمانگار‌های مادون قرمز نقطه‌ای، دوربین‌های تصویربرداری حرارتی مادون قرمز و سیستم‌های اسکن مادون قرمز می‌شوند. دمانگار‌های مادون قرمز نقطه‌ای برای اندازه‌گیری تشعشعات حرارتی در تجهیزاتی که در مکان‌های صعب‌العبور نصب هستند یا تجهیزاتی که در شرایط سخت کار می‌کنند استفاده می‌شوند. سیستم‌های اسکن مادون قرمزبرای اسکن در مناطق وسیع و یا اشیاء بزرگ‌تر روی تسمه نقاله کاربرد دارند. و دوربین‌های تصویربرداری حرارتی مادون قرمز نیز دما را در چندین نقطه در یک منطقه بزرگ اندازه‌گیری می‌کنند و تصاویر حرارتی دو بعدی ایجاد می‌کنند.
بیشتر بخوانید: راهنمای کامل انتخاب استراتژی مناسب نگهداری و تعمیرات
آنالیز فراصوت (اولتراسونیک):
تجزیه و تحلیل فراصوت با استفاده از صوت و با تشخیص فرکانس‌های بالای صوتی و تبدیل آنها به داده‌های صوتی و دیجیتال به شناسایی خرابی‌های بالقوه تجهیزات می‌پردازد. روشهای جمع‌آوری داده انواع خرابی‌های قابل ردیابی را در هنگام آنالیز فراصوت (اولتراسونیک) مشخص می‌کنند. در این آنالیز می‌توان روشهای تماسی (سازه‌ای – structure-borne) یا غیر تماسی (هوایی – Airborn) را داشته باشید. روشهای تماسی به طور کلی برای مشکلات مکانیکی مانند خرابی یاتاقان‌ها، مشکلات روانکاری ، آسیب دنده‌ها و کاویتاسیون پمپ استفاده می‌شود. خطا در همهٔ این موارد نویزی با فرکانس بالا تولید و منتشر می‌کند. روشهای تماسی آنالیز فراصوت همچنین برای تشخیص عیوب الکتریکی در موتورها مفید هستند، زیرا میله‌های روتور شل یا شکسته می‌توانند الگوی ریتمیکی با فرکانس بالا ایجاد کنند. در نهایت، شیرهای بخار در شرف خرابی، ممکن است بخار در آنها دائماً از کنار درزگیرهای داخلی نشت کند و باعث ایجاد صدای تلق تلوق شود که با آنالیز فراصوت قابل تشخیص هستند. روشهای غیر تماسی (هوایی) اندازه‌گیری فراصوت شامل نشت فشار و خلاء در سیستم‌های گاز فشرده و تعدادی کاربرد الکتریکی است. بررسی های هوا از امواج فراصوت برای تشخیص نشت در سیستم های گاز فشرده استفاده می کنند. هنگامی که صحبت از استفاده از امواج مافوق صوت در هوا برای سیستم‌های الکتریکی می‌شود، روشهای آنالیز فراصوت می‌توانند قوس الکتریکی و کرونا را در زمانی که حرارت‌نگاری قادر به تشخیص آن نباشد، تشخیص دهد.
آنالیز روغن:
آنالیز روغن یک فعالیت معمول برای آنالیز سلامت روغن، آلودگی‌ها و ساییدگی ماشین است. یک برنامه مدون آنالیز روغن کمک می‌کند تا اطمینان حاصل شود که یک ماشین روان‌کاری‌شده همانطور که باید و انتظار می‌رود کار می‌کند. آنالیز روغن خواص سیال روغن را بررسی می‌کند و به سوالاتی مانند اینکه آیا مواد افزودنی مناسب فعال هستند پاسخ می‌دهد. آیا مواد افزودنی کاهش یافته است؟ آیا ویسکوزیته در جایی است که باید باشد؟ آنالیز روغن همچنین به دنبال وجود آلاینده‌های مخرب در روغن است و اگر آلاینده‌ای وجود داشته باشد، به محدود کردن منبع احتمالی کمک می کند. در نهایت، تجزیه و تحلیل روغن به شما این امکان را می‌دهد که وجود ذرات تولید شده از سایش مکانیکی، خوردگی یا سایر تخریب سطح دستگاه را تجزیه و تحلیل کنید.
آنالیز الکتریکی: آنالیز الکتریکی به منظور بررسی کیفیت توان ورودی تجهیزات با استفاده از قرائت جریان موتور از آمپرمترهای کلمپی برای اندازه‌گیری جریان در مدار استفاده می‌شود. این کار باعث می‌شود پرسنل نگهداشت راحت‌تر متوجه دریافت غیرعادی جریان برق از سوی یک تجهیز شوند.
آنالیز فشار:
حفظ فشار صحیح در تجهیزات برای حرکت درست مایع، گاز یا هوا از طریق خطوط لوله یا شلنگ هیدرولیک حیاتی است. آنالیز فشار می‌تواند به طور مداوم بر روی سطح فشار در لحظه نظارت داشته باشد و در مورد افت یا جهش‌های ناگهانی فشار هشدار دهد، و به پرسنل نگهداشت این امکان را بدهد که تا قبل از وقوع یک حادثه جدی‌تر، به مشکلات واکنش نشان دهند و در جهت رفع مشکلات اقدام کنند.
تفاوت‌های نت پیشبینانه و نت مبتنی بر وضعیت (CBM)
دو عبارت نگهداری و تعمیرات مبتنی بر وضعیت (CBM) و نت پیشبینانه (PdM) اغلب به جای یکدیگر استفاده می‌شوند. هر دو استراتژی بهروش‌های نگهداری و تعمیرات را شامل این موارد در بر‌می‌گیرند: الف) برای تعیین اینکه آیا نگهداشت ضروری است یا نه، به داده‌ها تکیه می‌کند و ب) با نت پیشگیرانه از توقف‌های برنامه‌ریزی‌نشده جلوگیری می‌کند. اینجاست که شباهت‌ها به پایان می‌رسد.
در ادامه به تفاوت‌های نت اقتضایی (CBM) و نت پیشبینانه (PdM) اشاره شده است:
نگهداری و تعمیرات مبتنی بر وضعیت (CBM)
- به تشخیص‌های مبتنی بر شرایط (به عنوان مثال ارتعاشات، دما، فشار، سرعت، ولتاژ) برای نشان دادن نیاز به نگهداری و تعمیرات متکی است.
- برای تصمیم‌گیری بر قوانین ایستا متکی است.
- به اختلال بسیار حساس است.
- شکل بهینهٔ نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه است که بر اساس الگوریتم‌های بازرسی‌های مستمر، تشخیصی و پیش آگهی بنیان نهاده شده است.
- به تکنسین‌ها در لحظه‌ای که مشکلی وجود دارد، هشدار می‌دهد.
نگهداری و تعمیرات پیشبینانه (PdM)
- ترکیب تشخیص‌های مبتنی بر وضعیت تجهیز (مانند ارتعاشات، دما) با فرمول‌های پیش‌بینی‌کنندهٔ پیچیده به منظور پیش‌بینی زمان بهینه انجام نگهداری و تعمیرات.
- برای تصمیم گیری به قوانین پویا متکی است.
- به اختلال حساسیت کمتری دارد.
- نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه از نظر فناوری پیشرفته بر اساس تشخیص الگوی الگوریتمی ماشین ها.
- خرابی‌های بعدی تجهیزات را با فناوری هوشمند پیش‌بینی می‌کند.
نگهداری و تعمیرات پیشبینانه نسخه پیشرفته‌تر، دقیق‌تر و قابل اعتمادتر نت مبتنی بر وضعیت است. با این حال، این فناوری به قدری جدید است که در حال حاضر برای اکثر سازمان‌ها بکارگیری آن از نظر مالی امکان‌پذیر نیست.
اقداماتی که باید قبل از اجرای نگهداری و تعمیرات مبتنی بر وضعیت انجام دهید
اقدامات خاصی وجود دارد که با انجام آنها می‌توانید از یک برنامه نت اقتضایی (CBM) حداکثر بهره را ببرید.
گام‌های پیش از پیاده‌سازی نت اقتضایی
وجود یک شالودهٔ محکم:
نت مبتنی بر وضعیت همواره دست در دست نت مبتنی بر قابلیت اطمینان (RCM) دارد، زیرا RCM به شما کمک می‌کند تا مشکلات احتمالی تجهیزات خود را شناسایی کرده و تعیین می‌کند که برای اطمینان از ادامه تولید با حداکثر ظرفیت توسط تجهیزات چه کاری باید انجام شود . داشتن درکی خلل‌ناپذیر از فرایند‌های RCM به تمرکز بر تلاش‌های نت اقتضایی (CBM) شما کمک می‌کند. در واقع، متخصصان قابلیت اطمینان موافقند که یکی از بزرگترین مشکلات مربوط به اتخاذ یک برنامه نت اقتضایی عدم درک اصول RCM از سوی طراحان و مجری این برنامه است.
مشارکت کارکنان ذینفع:
زمانی که دیگر مطمئن شدید که تمام کارکنان نگهداشت شما، مهارت‌های لازم را دارند، آنها را در فرایند تحلیل بحرانیت تجهیزات مشارکت دهید. وارد کردن آنها به این کار به آنها این فرصت را می‌دهد تا به طور موثر از اصول RCM استفاده کنند و در عین حال به اجرای نت مبتنی بر وضعیت (CBM) کمک کنند. این روش همچنین به آنها کمک می‌کند تا حالت‌های شکست را شناسایی، کاهش و حذف کنند.
انجام تحلیل بحرانیت:
همانطور که قبلا اشاره شد، اجرای یک برنامه ارزیابی بحرانیت تضمین می‌کند که برنامه نت مبتنی بر وضعیت شما موثر واقع شود. شناسایی دقیق تجهیزات در دسته‌های حیاتی، نیمه‌حیاتی و غیر‌حیاتی می‌تواند اقدامات غیرضروری نگهداشت را کاهش دهد. به عبارت دیگر، پرسنل نگهداشت متوجه می‌شوند که کدام‌یک از تجهیزات حیاتی‌تر هستند و به همین خاطر می‌توانند آن تجهیزات را پیش از تجهیزات دیگر و یا بیشتر از تجهیزات غیر‌حیاتی بازرسی کنند.
پیگیری:
پس از اینکه ارزیابی بحرانیت تجهیزات خود را به پایان رساندید، فکر خوبی است که یک «سیستم گزارش‌دهی، تجزیه و تحلیل و اقدام اصلاحی (FRACAS)» را پیاده‌سازی کنید تا مطمئن شوید که تحلیل بحرانیت شما درست بوده و حیاتی‌ترین تجهیزات و دارایی‌های شما بیشترین استفاده را از برنامه نگهداری و تعمیرات مبتنی بر وضعیت شما می‌برند.
مطالعه موردی: اجرای نت اقتضایی در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی
در ماه مه سال ۲۰۰۷، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) نیاز به یک تغییر را نیروگاه‌های اتمی زیر نظر خود حس کرد: حرکت از سمت نت پیشگیرانهٔ مبتنی بر زمان (زمان‌مند) به یک برنامه نگهداری و تعمیرات مبتنی بر وضعیت (CBM) وابسته به شرایط نیروگاه و اجزای آن. با تشخیص این نیاز، آژانس نحوه اجرای یک برنامه CBM را در مستندی با عنوان، «استراتژی‌های پیاده‌سازی نت مبتنی بر وضعیت در نیروگاه‌های هسته‌ای» توسعه داد و دست به استاندارد‌سازی آن زد. استراتژی‌های تشریح‌شده برای تعریف نحوه انتخاب اجزای تجهیز و پارامترهای نظارت، از شیوه‌ها و فنون مختلف نظارت بر وضعیت تجهیزات در دو حالت آنلاین و آفلاین و تکنیک‌های تشخیصی و نحوه ترکیب معیارهای پذیرش و موارد دیگر استفاده می‌کنند.
اهداف اولیه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در بکارگیری استراتژی نت اقتضایی شامل بهبود دسترسی‌پذیری با کاهش قطعی‌های اجباری، افزایش عمر تجهیزات با کاهش سایش قطعات ناشی از بازسازی‌های مکرر، شناسایی مشکلات به محض وقوع، به حداقل رساندن احتمال بروز مشکلات در جداسازی و مونتاژ مجدد و صرفه جویی در هزینه‌های نگهداری و تعمیرات از طریق کاهش هزینه‌های تعمیراتی، اضافه‌کاری و هزینه مدیریت قطعات موجود در انبار بود.
استراتژی نگهداری و تعمیرات مبتنی بر وضعیت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ترکیبی از تکنیک‌های بازرسی بصری و نظارت مستمر بر روی مواردی مانند اجزای مرزی فشار، ساختارهای مهار، ژنراتورهای توربین اصلی و پمپ‌های خنک‌کننده راکتور است. به عنوان مثال، این برنامه شامل سیستم تشخیص آنلاین مورد استفاده در نظارت بر سایش یاتاقان‌های رانشی ژنراتور توربین باشد. فناوری‌های نت مبتنی بر وضعیت پیشنهادی شامل نظارت بر ارتعاش، آنالیز صوتی، آنالیز موتور، آزمایش دریچه‌های موتوری، دمانگاری، تریبولوژی (سایش‌شناسی) و نظارت بر پارامترهای فرایند است که همگی همراه با بازرسی‌های بصری می‌شوند.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در خلال این پروژه دریافت که چالش روی آوردن به برنامه نگهداری و تعمیرات مبتنی بر وضعیت ناشی از فقدان دانش در مورد روشهای پیشرفته فناورانه نیست، بلکه این چالش بیشتر تمایل به تغییر فرهنگ و مدیریت اجرای آنها برمی‌گردد. آنها با درک این چالش، فرایند اجرای CBM خود را بر چهار عنصر زیر متمرکز کردند:
تعهد: کارکنان نگهداری و تعمیرات باید به فرایند جدید و فناوری آن متعهد باشند. باید به آموزش‌ها و فناوری اعتماد کنند و در عین حال مدیریت نیز باید متعهد به تهیه تجهیزات و فراهم کردن آموزش‌های کافی برای همه کارکنان باشد.
مشارکت: برای دستیابی به موفقیت، مشارکت ۱۰۰ درصدی همهٔ گروه‌ها در برنامه CBM الزامی است. این توقع باید توسط مدیریت تقویت شود.
رویکرد کل‌نگر: این استراتژی باید بدون استثنا برای تمام سیستم‌ها در سراسر نیروگاه اعمال شود.
پایداری: برنامه نت اقتضایی (CBM)، کارکنان و تجهیزات باید در طول زمان حفظ شوند تا از مزایای بلندمدت بهره‌مند شوند. با آمدن و رفتن افراد از سازمان، آموزش و منابع مناسب باید در دسترس باشد.
برای اطمینان از اینکه اجرای برنامه نت اقتضایی به درستی برای کارکنان نگهداشت به تببین شده باشد، آژانس تشخیص داد که نیاز به ارتباطات و آموزش‌هایی موثر‌تر است. این موضوع به فرایند زیر برای آموزش در یک نیروگاه هسته‌ای و توضیح اصول اولیه فرایند CBM منتج شد: تحلیل شرایط (وضعیت)، روشهای انتخاب شده، روشهای اجرا شده و ارزیابی پروژه. هر یک از این‌ها را می‌توان با پرسیدن «چه؟»، «چرا؟»، «چگونه؟» و «چه کسی؟» تجزیه کرد.
- تحلیل شرایط: این موضوع شامل آنالیز بحرانیت است.
- چه؟ – اطمینان از تعهد مدیریت، شناسایی نیازها، نگاه به بلند‌پروازی‌ها و توقعات، شناسایی منابع موجود و غیره.
- چرا؟ – تا تصویر کلی از آنچه مورد نیاز است را درک کنید.
- چگونه؟– با بازدید از سایت و ارزیابی عملکرد شرکت.
- چه کسی؟ – توسط کارشناسان و صاحبان قدرت.
- روشهای منتخب: در اینجاست که روش‌ها و نقش‌ها در برنامه CBM تعیین می‌شود.
- چه؟ – نقش‌ها و نیازهای تیم CBM را انتخاب کنید و دست به شناسایی و انتخاب روش‌ها بزنید.
- چرا؟ – برای انتخاب روش‌هایی که تمام نیازهای موجود در تحلیل اولیه را برآورده می‌کنند.
- چگونه؟ – با اجماع و همراهی رهبران و تیم نگهداری و تعمیرات.
- چه کسی؟ – هر فردی که تحت تأثیر اجرای CBM قرار می‌گیرد.
- روشهای اجرا شده: اینجا جایی است که وارد عملیات می‌شویم.
-
- چه؟ – نقش‌ها توسعه پیدا می‌کنند. اطمینان حاصل کنید که همهٔ طرح‌ها و پروژه‌ها با ارائهٔ آموزش‌ها، دریافت پشتیبانی از سوی فناوری اطلاعات و غیره ارتباط برقرار کرده و درک می‌شوند. معیارهایی ایجاد کنید.
- چرا؟ – برای بهبود نگهداری و تعمیرات و قابلیت اطمینان در سریع‌ترین زمان ممکن.
- چگونه؟ – با آموزش در محل کار، جلسات پروژه و پیگیری.
- کی؟ – توسطمدیر پروژه، تیم نگهداری و تعمیرات و هر فرد دیگری که تحت‌تأثیر اجرای این استراتژی نت است.
- ارزیابی پروژه: این گام شامل تجزیه و تحلیل فرایند CBMای است که به تازگی اجرا شده است تا اطمینان حاصل شود که همه چیز طبق برنامه کار می‌کند.
- چه؟ – اهداف برنامه CBM را دنبال کنید، تجربیات را مورد بحث قرار دهید، و برنامه‌ای برای مدیریت و توسعه ارائه دهید.
- چرا؟ – برای اطمینان از اینکه CBM همانطور که در نظر گرفته شده است کار می‌کند.
- چگونه؟ – با ممیزی و جلسه برای پیگیری و برنامه‌ریزی.
- چه کسی؟ – صاحبان فرایند، مدیریت و رهبران.
چالش‌های نگهداری و تعمیرات مبتنی بر وضعیت (CBM)
همانند هر تغیر فرایندی یا اجرای فرایندی جدید، اجرای نت مبتنی بر وضعیت نیز با برخی چالش‌ها همراه است.
چالش‌های نگهداری و تعمیرات مبتنی بر وضعیت
هزینه اولیه قابل‌توجه:
هزینه‌های اولیه مرتبط با CBM به دلیل ایجاب انجام یک آنالیز بحرانیت و تشخیص این که در چه تجهیزاتی به چه حس‌گرهایی نیاز است و به تبع آن نصب حس‌گرهای مختلف حتی بر روی تجهیزات قدیمی شما می‌تواند بسیار هزینه‌بر باشد. این موضوع تا حدی به این دلیل است که تحلیل بحرانیت تجهیزات بسیار مهم است، زیرا مشخص می‌کند که کدام تجهیزات به بالاترین حد از بازدهی سرمایه‌ای خواهند رسید. واحد‌های تولیدی جدیدتر یا کوچک‌تر ممکن است تخصص لازم برای محل درست اجرای این نوع تحلیل را نداشته باشند، بنابراین منطقی است که برای اجرای «روش تحلیل حالات و اثرات شکست ( (FMEA و تحلیل RCM به متخصصین مراجعه کند که این خود می‌تواند علاوه بر موضوع قبلی محل هزینهٔ بیشتری باشد..
همچنین انتخاب حس‌گرهای مناسب در نت اقتضایی امری حیاتی است. با در نظر گرفتن عواملی مانند شرایط عملیاتی کارکرد حسگر و انتخاب حس‌گرهایی مناسب برای کارکرد مناسب در محیط‌های عملیاتی سخت و دشوار نیز به طور کلی هزینهٔ بیشتری به سازمان تحمیل کند.
آموزش:
اکنون که حس‌گرهایی برای ثبت داده‌های بی‌درنگ و ارائهٔ اطلاعاتی سودمند در مورد وضعیت تجهیزات خود دارید، باید پرسنلی داشته باشید که بتوانند این داده‌ها را به درستی و به سرعت تجزیه و تحلیل کنند. برای تشخیص هر عیب یا هشدار صادرشده توسط یک حسگر، سوالات متعددی باید مطرح شوند. آیا قطعه‌ای هست که نیاز به تعویض دارد؟ آیا این قطعه موجود است؟ چقدر زمان تا از کار افتادن تجهیز در اختیار داریم؟ آیا برای تعویض قطعه به پیمان‌کاری خارج از سازمان نیاز داریم؟
به خاطر داشته باشید که علاوه بر هزینهٔ خود آموزش کارکنان باید هزینهٔ زمان‌هایی که اپراتورها و سایر کارکنان نگهداری و تعمیرات از وظایف عملیاتی عادی خود دست می‌کشند تا در کلاس‌های آموزشی شرکت کنند را نیز محاسبه کنید. آموزش کارکنان علاوه بر ماهیت انتقال دانش، باید شامل همراه کردن همهٔ ذی‌نفعان با تغییرات و مدیریت موثر تغییر نیز باشد. همانطور که در مثال آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دیدیم، بحث مدیریت تغییر یکی از دشوارترین جنبه‌های اجرای برنامه نگهداری و تعمیرات مبتنی بر وضعیت است.
شرایط عملیاتی:
دقت و عملکرد حس‌گرهای شما تا حدی به محیطی که در آن کار می‌کنند بستگی دارد. شرایط سخت عملیاتی می‌تواند منجر به نقص یا آسیب حسگر شود. به عنوان مثال، گرما و رطوبت بالا می‌توانمد بر عملکرد الکترونیکی حسگرها تأثیر بگذارد، و مواد شیمیایی خورنده نیز ممکن است به حسگرها آسیب برساند و باعث نمایش و مخابرهٔ ارقام نادرستی از وضعیت تجهیز شود.
غیرقابل پیش‌بینی بودن: بر خلاف نتِ زمان‌مندِ بابرنامه، کار نگهداری و تعمیرات مبتنی بر وضعیت تجهیز غیرقابل پیش‌بینی است. به عنوان مثال، هنگامی که یک حسگر به شما هشدار می‌دهد، ممکن است اقدام نگهداری و تعمیراتی را انجام دهید. و این می‌تواند باعث بی‌نظمی در هزینه‌‌کرد‌های شما در بودجه شود. به عنوان مثال، اگر تعداد انگشت شماری از تجهیزات به طور همزمان نیاز به نگهداری و تعمیرات پیدا کنند، تیم نگهداری و تعمیرات شما باید بتواند به سرعت تعمیرات را مدیریت کند.
الزامات نرم‌افزاری:
هر حسگر نصب شده بر روی تجهیزات به طور مداوم مقادیر انبوهی از داده‌ها را جمع‌آوری می‌کند، و به همین خاطر داشتن یک نرم افزار نگهداری و تعمیرات (CMMS) یا نرم‌افزار دیگری که بتواند این داده‌ها را سازماندهی، ردیابی، جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل کند، مهم است. در کنار برخورداری از نرم افزار مناسب، باید یک شخص ثالث را نیز برای کمک به تجزیه و تحلیل نتایج تا زمانی که کارکنان شما به طور کامل آموزش ببینند، در نظر بگیرید.
