فهرست مطالب
انواع نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه (PM)
اقدامات نت پیشگیرانه با هدف کاهش زمان‌های توقف‌های بدون برنامهٔ تجهیزات انجام می‌شود. نت پیشگیرانه معمولاً به چهار دسته کلی «نت دوره‌ای»، «نت سنجه‌محور»، «نت پیشبینانه» و «نت تجویزی» طبقه‌بندی می شود. در این فرسته با این ۴ نوع از نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه بیشتر آشنا می‌شویم.
۱. نگهداری و تعمیرات دوره‌ای
این نوع نگهداشت شامل وظایف و اقدامات پیشگیرانه‌ای است که در فواصل زمانی برنامه‌ریزی شده انجام می‌شوند. این وظایف می توانند به صورت هفتگی، ماهانه، فصلی یا سالانه انجام شوند. به عنوان مثال روغن‌کاری هر سه ماه یکبار یک تجهیز. دفترچه‌های راهنمای تجهیزات معمولاً حاوی برنامه‌های توصیه شده‌ای برای نگهداشت دوره‌ای آن تجهیز است. نگهداری و تعمیرات دوره‌ای با نام نت مبتنی بر زمان نیز شناخته می‌شود.
مثال‌هایی برای نگهداری و تعمیرات دوره‌ای
- تمیز کردن خوردگی‌ها
- بررسی گریس بلبرینگ‌ها
- تعویض روغن‌های روان‌کننده
- تعویض اجزای فیلتر
- بررسی فشار و دما
مزایا: حداقل هزینه برای شروع، بدون نیاز به تجهیزات اضافی
معایب: ریسک انجام فعالیت‌های غیر ضروری
۲. نگهداری و تعمیرات سنجه‌محور
نگهداری و تعمیرات پیشگیرانهٔ مبتنی بر سنجش که با نام «نت سنجه‌محور» (Meter-Based Maintenance) نیز شناخته می‌شود، بر برنامه‌ریزی فعالیت‌های نگهداشت بر اساس متغیرهای استفاده از تجهیزات تمرکز دارد. این شکل از نت پیشگیرانه را می‌توان برای تجهیزاتی که معمولاً متر و معیار یا شمارندهٔ کمی‌ای برای اندازه‌گیری نقاط عطف استفاد‌ه‌شان دارند، به‌کار بست. نمونه‌ای از نگهداری و تعمیرات سنجه‌محور تعویض روغن موتور در هر ۵۰۰۰ کیلومتر است.
نمونه‌هایی از نگهداری وتعمیرات سنجه‌محور:
- بررسی سطح کلر در استخر
- تعویض روغن موتور هر ۵۰۰۰ هزار کیلومتر
- روغن‌کاری اتصالات در هر ۶۰ هزار دور کارکرد
مزایا: نیاز به حداقل هزینه در شروع، کاملاً قابل اعتماد و بسیار دقیق
معایب: حفظ انطباق با مقررات نسبتاً چالش برانگیز است.
۳. نگهداری و تعمیرات پیشبینانه
نت پیشبینانه (Predictive Maintenance – PdM) نوع پیشرفته‌ای از نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه است که در آن از سنسورهای مختلف و ابزارهای تجزیه و تحلیل داده‌ها برای پیش‌بینی تاریخ بهینه اجرای عملیات نگهداشت بر روی تجهیز به منظور جلوگیری از خرابی آن استفاده می‌شود. هدف PdM انجام وظایف نگهداری و تعمیرات پیش از به وقوع پیوستن خرابی‌ها و جلوگیری از اجرای بیش از حد یا کم‌تر از حد فعالیت‌های نگهداشت بر روی یک تجهیز و بهینه‌سازی اقدامات است. برای نمونه‌ای از نت پیشبینانه می‌توان به استفاده از تحلیل ارتعاش در ماشین آلات با چرخش زیاد برای تشخیص عدم تعادل، ناهماهنگی یا ساییدگی یاتاقان‌های آن اشاره کرد.
نمونه‌هایی از نت پیشبینانه:
- سنسورهای حرارتی نصب شده بر روی تجهیزات در تاسیسات، هشدارهای خودکار را در مواقعی که تجهیز در خطر داغ شدن بیش از حد قرار دارد، صادر می‌کنند.
- شناسایی ضربات غیرعادی موتورهای پمپ‌های گریز از مرکز در کارخانه‌های زغال سنگ، بر اساس داده‌های تاریخچه‌ای ارتعاش‌سنجِ متصل به تجهیز
- استفاده از داده‌های تاریخچه‌ای داخل CMMS برای انجام بهینه PMها روی ماشین بسته‌بندی به منظور جلوگیری از خرابی آن.
مزایا: افزایش آپتایم تجهیزات، هدفمند ساختن بهتر هزینه‌ها
معایب: نیاز به سرمایه‌گذاری اولیه نسبتاً زیاد، نیاز به همراهی در سراسر سازمان
۴. نگهداری و تعمیرات تجویزی
نت تجویزی (Perspective Maintenance) مشابه نت پیشبینانه است؛ زیرا هر دو استراتژی در تصمیم‌گیری دربارهٔ نگهداشت یک تجهیز به داده‌ها متکی هستند. با این وجود، در نت تجویزی، فناوری یادگیری ماشین به کمک نرم‌افزار می‌آید و داده‌هایی از شرایط تجهیزات را جمع آوری و تجزیه و تحلیل می‌کند تا اقدامات مشخص بعدی نگهداری و تعمیرات را توصیه کند و با این کار خطرات عملیاتی را به حداقل برساند. نگهداری و تعمیرات تجویزی با استفاده از داده‌های معتبر مجموعه‌ای از انتخاب‌ها و گزینه‌ها را ارائه می‌دهد که مدیران نگهداشت می‌توانند از بین آن‌ها دست به انتخاب بزنند.
نمونه‌هایی از نت تجویزی:
- اگر شرایط آب و هوایی نشان‌دهندهٔ وقوع طوفان‌های تندری است که فشار هوا را افزایش می‌دهد، ممکن است برای جلوگیری از بروز مشکلات توسط هوش مصنوعی دستور کاری برای تنظیم فشار در مخزن تحت فشار صادر شود.
- اگر قرار است PMای به صورت ماهانه بر روی یک گیربکس انجام شود، اما برای این کار خط تولید به مدت ۱۵ دقیقه متوقف می‌شود، هوش مصنوعی ممکن است تشخیص دهد که در صورت صرف نظر از این PMهای ماهانه، تنها ۲٪ احتمال خرابی افزایش می‌یابد و توصیه کند خط تولید برای پاسخ به سفارشات فعال نگه داشته شود.
مزایا: ارائهٔ بالاترین درجهٔ دقت، هدفمند ساختن هزینه‌ها، به‌روز و پیشرفته
معایب: بسیار گران است و برای هر تاسیس باید به صورت مجزا سفارشی‌سازی شود
